Algemeen

De leden van de Speciaalclub Zang NZHU wonen verspreid over Nederland. Het clubblad is daarom een belangrijk middel om elkaar te informeren en ervaringen uit te wisselen. In het Contactblad vindt men verslagen van de door de Speciaalclub georganiseerde activiteiten en artikelen met betrekking tot het houden en fokken van zangkanaries, i.h.b. harzers, waterslagers en timbrado's.
Uitgangspunt is om drie keer per jaar een editie van het Contactblad uit te geven.

Op deze site is de laatste editie van het Contactblad integraal geplaatst.
Elders op deze site vindt men ook, op onderwerp gerubriceerde, artikelen uit vorige edities van het Contactblad.

De eindredactie en distributie van het Contactblad is in handen van:
Jaap Plokker
Hercules 86
2221 MD Katwijk

 -0-

Contactblad Speciaalclub Zang NZHU

De Speciaalclub Zang NZHU is aangesloten bij de Nederlandse Bond van Vogelliefhebbers

Maart 2023, 39^e jaargang, nr. 1

Inhoudsopgave
Voorwoord
Bestuursmutaties
Afluisterochtend 26 november 2022
Verslag clubkampioenschappen 2022
Opslagperikelen
Zangzaadmengeling Willy Kling
Opkooien
Mededelingen
 

-0-

Voorwoord

door Jaap Plokker

Eindelijk weer eens een editie van ons clubblad met een verslag over onze clubkampioenschappen. We hebben er twee jaar op moeten wachten. Afgelopen jaar hebben we moeten constateren dat de corona pandemie geen gunstig effect heeft gehad op de populariteit van onze hobby. Een nieuwe ‘plaaggeest’, die wel eens heel negatieve gevolgen voor onze liefhebberij zou kunnen hebben, dient zich aan: afnemende afzet in het buitenland, m.n. buiten Europa, voor in Nederland gekweekte kanaries. Sedert januari 2014 weet het bestuur Michael van Vliet bereid te vinden naar Katwijk te komen om van kwekers overtollige vogels op te kopen. Dit jaar was ons verzoek tevergeefs: Michael kon geen kanaries kwijt en kocht daarom ook geen waterslagers op. Ook kwekers van kleurkanaries hadden de grootste moeite om van hun overtollige vogels af te komen. De internationale kanariehandel ligt op dit moment volledig op z’n gat. Het gevolg is dat bij aanvang van het kweekseizoen 2023 menig kanariekweker nog met overtollige vogels van het vorig kweekseizoen in z’n maag zit of voor een habbekrats van de hand heeft gedaan. Is dit een tijdelijk verschijnsel, o.m. vanwege de vogelgriep, of structureel? We weten het nog niet. Uiteraard hopen we op het eerste en dat komend jaar de vogelhandel weer opkrabbelt. Mocht dit niet het geval zijn dan pakken donkere wolken zich nog meer samen boven de toekomst van onze liefhebberij. Is onze zangkanariesport nog aantrekkelijk wanneer kwekers de grootste moeite hebben om hun overtollige vogels kwijt te raken? Voor gerenommeerde kwekers in de sport zal dit niet zo’n probleem zijn; zij raken op grond van ‘hun naam’ in het wereldje hun vogels toch wel kwijt, maar dit geldt een uiterst klein en exclusief gezelschap. Menig kweker zit er niet op te wachten om na een kweek- en wedstrijdseizoen via, bijvoorbeeld, Marktplaats, nog weken te moeten leuren om overtollige vogels kwijt te raken. Mocht dit een blijvend verschijnsel zijn dan zullen de afzetperikelen ongetwijfeld van invloed zijn op de aantallen zangkanaries die gekweekt worden en de aantrekkelijkheid om aan de hobby te beginnen. Laten we daarom van harte hopen dat, zoals na de coronapandemie weer heel veel in ons leven teruggekeerd is naar hoe het was in begin 2020, dit ook voor de huidige impasse in de internationale kanariehandel geldt.

Ondanks dit sombere ‘Voorwoord’ toch veel leesplezier toegewenst met deze eerste editie van ons clubblad van 2023.

-0-

Bestuursmutatie

door Jaap Plokker

Dinsdag 22 november 2022 was het vanwege Covid-19 sinds 2019 weer mogelijk om een reguliere jaarvergadering te houden. Tijdens de coronaperiode hebben twee bestuursleden aangegeven zich niet voor herverkiezing beschikbaar te stellen nl. penningmeester Paul Schilte in 2020 en Max Gerhards in 2021. Vanwege allerlei beperkende maatregelen was het niet mogelijk geweest van hen op een gepaste afscheid te nemen. Omdat de in 2022 aftredende Jacques de Beer ook had aangegeven zich niet voor herverkiezing beschikbaar te stellen werd op de jaarvergadering van 22 november dus aandacht besteed aan het vertrek van drie bestuursleden. Van hen waren Max en Jacques op de vergadering aanwezig, Paul had zich afgemeld.
Zowel Max als Jacques hadden aangegeven dat met het nagenoeg verdwijnen van harzerinzenders voor de wedstrijd van de NZHU zij hun bestuurslidmaatschap niet meer als een noodzakelijke aanvulling beschouwden en hun tijd en energie meer nodig was in de, eveneens sterk vergrijzende, harzerwereld. Uiteraard was er voor hun keuze alle begrip.

 
Tijdens de jaarvergadering van 22 november 2022 werd aandacht besteed aan het vertrek als bestuurslid van Jacques de Beer en Max Gerhards.

Zowel Jacques als Max waren tijdens de jaarvergadering van 30 november 2016 tot het bestuur toegetreden in de hoop dat zij een stimulans zouden kunnen betekenen voor andere harzerkwekers om ook lid van de NZHU te worden en aan de jaarlijkse wedstrijd deel te nemen. Het door hen gehoopte toetreden van in den lande woonachtige harzerkwekers is nooit echt van de grond gekomen. Het aantal harzerkwekers en inzenders van harzers op de wedstrijd van de NZHU bleef bescheiden. Gedurende de laatste jaren werd dit groepje steeds kleiner en reduceerde in de praktijk tot vooral Jacques en Max.
Tijdens zijn bestuurslidmaatschap ontpopte Max zich tot de Excelexpert en hij laat een volledig geüpdatet Excelbestand achter waarin de keuringsresultaten van de wedstrijd worden vastgelegd. Nog tijdens de wedstrijd van 2022 werd de ‘hotline’ naar Max geactiveerd om een Excelprobleempje op te lossen.
Jacques de Beer heeft zich vooral verdienstelijk gemaakt als helpende hand en adviseur voor de keuring van de harzers tijdens de wedstrijddagen. Leuk was dat we op Jacques in december 2022 niet tevergeefs een beroep deden toen we opeens 20 harzers op de wedstrijd kregen en geen harzerkeurmeester hadden gecontracteerd.
Tijdens de jaarvergadering memoreerde ondergetekende niet alleen bovenstaande verdiensten van Max en Jacques, maar bedankte hen ook voor alle tijd en energie die ze als bestuurslid in de NZHU hadden gestoken. Leuk was ook om van hen te horen dat zij, die in den lande regelmatig acte de présence geven op harzerevenementen, de sfeer binnen de NZHU altijd als heel gemoedelijken sportief hadden ervaren. Ze gaven aan dat dit, naar hun ervaringen, niet overal in den lande het geval is, en zij dan ook niet alleen met een positief gevoel, maar ook met de nodige weemoed hun bestuurslidmaatschap hadden beëindigd.
Als blijk van waardering voor hun bestuurslidmaatschap kregen zowel Max als Jacques een VVV-bon om naar eigen keuze te besteden en een voor de NZHU inmiddels kenmerkende orchidee, die de komende tijd de huiskamers kunnen opluisteren, zodat ook de wederhelften kunnen ervaren dat de inzet voor de club van hun mannen bijzonder wordt gewaardeerd en hun verblijf buitenshuis voor de vogelsport door de vogelliefhebbers wel degelijk op prijs wordt gesteld.

 
Bij hun afscheid als bestuurslid gingen Max Gerhards en Jacques de Beer ieder met o.m. een orchidee naar huis. Hier ontvangt Jacques de Beer zijn exemplaar van Jaap Plokker.

-0-

Afluisterochtend 26 november 2022

door Jaap Plokker

Op zaterdag 26 november 2022 werd voor de elfde keer een afluisterochtend georganiseerd. Behalve het met elkaar luisteren naar, hopelijk, mooie vogels is deze activiteit ook bedoeld om zich verder te bekwamen in het kritisch luisteren en beoordelen van het lied.

Zaten we vanwege alle maatregelen om verspreiding van het Covid-19 virus tegen te gaan vorig jaar op de afluisterochtend nog op 1,5 meter van elkaar en met een mondkapje op, dit keer was het weer zoals vanouds. Vanaf 09.30 u. druppelden de leden het clubgebouw van ‘De Kanarievogel’ aan de Oude ’s Gravendijckseweg te Katwijk binnen. Onder het genot van een door Piet Hagenaars gezet kopje koffie werden de laatste nieuwtjes uitgewisseld. Om 10.00 u. waren we met acht waterslagerkwekers:  Krien Onderwater, Jaap Plokker, Wally van Schooten, Freek Schot, Boudewijn van der Stelt, Tinus Teeuwen, André Toet en Jan Zonderop. Zij hadden bij elkaar 48 waterslagers meegenomen, dus er viel heel veel af te luisteren. Afgesproken werd per viertal de meegenomen vogels eerst de gelegenheid te geven te laten horen wat ze konden en daarna het gezongen lied te bespreken. Verder was het verzoek in het achterhoofd te houden welke twee viertallen het meeste indruk hadden gemaakt. Jaap had bij de visboer twee gerookte ‘mekrieltjes’ gekocht en die moesten aan het eind toch een terechte bestemming krijgen.

 
26 november 2022, afluisterochtend van achter naar voren: Wally van Schooten, André Toet, Freek Schot, Jan Zonderop, Tinus Teeuwen en Boudewijn van der Stelt.

Verloop
Over de gehele linie zongen de meegenomen vogels goed door en viel er dus veel te bespreken. Opvallend was dat vergeleken met vorig jaar in het algemeen door de vogels een veel betere klokkende  waterslag werd gezongen. De vogels van Jaap Plokker hadden vorig jaar een zeer goede rol, maar de klok leek nergens op. Nu zongen ze ook een alleszins acceptabele klokkende waterslag. Informerend naar ‘het geheim van de smid’ bleek Jaap vorig jaar twee mannen met een goede klok bij Jan Zonderop te hebben gekocht. Om ze niet in zijn zangmilieu te laten ondersneeuwen had Jaap zijn meeste kweekmannen al tijdens de broedperiode uit het gehoor van de jonge vogels gehaald, waardoor de vogels van Jan prominent in het zangmilieu aanwezig waren. Het gevolg was dat niet alleen de nazaten van de mannen van Jan een goede klok zongen, maar ook jonge mannen zonder een druppel ‘Zonderop-bloed’.  Ook de mannen van Freek Schot hadden vergeleken met vorig jaar een veel betere klok. Hij bleek hetzelfde gedaan te hebben als Jaap Plokker. Ook hij had bij Jan Zonderop mannen met een goede klokkende waterslag gekocht en in zijn zangmilieu prominent laten zingen. Krien Onderwater heeft de laatst jaren altijd wel een goede klokkende waterslag in zijn vogels gehad, maar ook hij had bij Jan een man aangeschaft. Duidelijk was dat de vogels van Krien toch een heel andere zangstructuur hadden dan de vogels van Jan. Het lied van de vogels van Krien was veel meer geslagen en ook de geslagen klok, met veel water er op, maakte behoorlijk indruk. Zo bleek dat met de aankoop van vogels bij Jan Zonderop diverse kwekers het niveau van hun klokkende waterslag aanzienlijk hadden kunnen verbeteren. Een goed voorbeeld van  hoe je elkaar binnen de club kunt helpen om het niveau van de zang op te krikken.
Jan Zonderop had ook een viertal oude vogels meegenomen en daar was eveneens iets bijzonders mee aan de hand: ze zongen onafgebroken een zeer goede klok, maar naar de rollende waterslag moest je zoeken. De vraag lag dus voor de hand of Jan bij de selectie van zijn kweekmannen niet te veel op de klok en te weinig op de rol had gelet. Jan verzekerde ons dat deze vogels vorig jaar een veel betere rol zongen dan ze nu deden en hij van een evt. gebrek aan voorzang van rollende waterslag bij de jonge mannen niets had gemerkt. Zij zongen, naar zijn overtuiging, een zeer goede rol, zoals later ook zou blijken toen Jan z’n vogels op de wedstrijd van de NZHU voor de keurmeesters verschenen.
Jammer was dat de vogels van Wally van Schooten geen enkele zanglust vertoonden. Na vijf- en twintig jaar had Wally de hobby weer opgepakt en was opnieuw waterslagers gaan kweken. Het was, juist voor Wally, mogelijk heel waardevol geweest om zijn vogels af te luisteren en met elkaar te beoordelen wat de goede en verbeterpunten waren. Helaas mocht dat niet zo zijn. De indruk was wel dat de vogels van Wally nog niet zo ver in hun zangontwikkeling waren. Had hij ze te vroeg opgekooid?
Ruimschoots voor het laatste viertal op tafel werd gezet verscheen de taxi van Freek Schot om hem weer naar huis te brengen. A la minute werd besloten dat de vogels van Freek zoveel indruk hadden gemaakt dat hij zeker een ‘mekriel’ verdiende en vertrok Freek dus richting Alphen met zijn vier waterslagers en een gerookte ‘mekriel’.
Omstreeks half één waren alle vogels uitgebreid op tafel geweest en besproken en moest de nog resterende ‘mekriel’ worden verdeeld. Na enige discussie werd besloten die toe te kennen aan de vogels van Krien Onderwater en zo hield ook Krien een ‘vette bek’ over aan deze afluisterochtend.
Achteraf bleken de vogels van Krien en Freek tijdens de afluisterochtend geen ééndagsvliegen te zijn geweest. Op de tentoonstelling van De Kanarievogel werd een stam van Krien kampioen en een stam van Freek tweede en Krien werd in de stammen ook 1^e en 2^e tijdens de clubkampioenschappen van de NZHU.
Gelukkig konden we dit jaar weer zonder beperkingen elkaar op zaterdagmorgen 26 november 2022 ontmoeten om naar elkaars vogels te luisteren. Het was weer ouderwets gezellig en …. leerzaam.

 
26 november 2022, afluisterochtend. Vlnr. Wally van Schooten, André Toet, Krien Onderwater, Jan Zonderop en Tinus Teeuwen luisteren geconcentreerd naar de waterslagers die zijn opgezet.

-0-

Verslag Clubkampioenschappen 2022

door Jaap Plokker

Van 22 t/m 24 december 2022 organiseerden we onze 36^e clubkampioenschappen. Voor de vijfde keer vond dit evenement plaats in het gebouw van Stichting Kleindierensport Katwijk, tevens het clubgebouw van vogelvereniging ‘De Kanarievogel’.

Toen ik in januari 2020 het verslag van onze in december 2019 gehouden 35^e  clubkampioenschappen zat te schrijven kon ik niet het minste vermoeden hebben dat ik pas drie jaar later met het volgende wedstrijdverslag aan de slag kon gaan. De covidpandemie, die gedurende het voorjaar van 2020 tot en met dat van 2022 een gewoon sociaal leven onmogelijk maakte, had niet alleen grote gevolgen voor het organiseren van onze clubkampioenschappen, maar blijkt, achteraf, ook de tanende belangstelling voor onze sport versneld te hebben. Het ledenbestand van de speciaalclubs voor harzers en waterslagers verkeert in een vrije val. Ook de speciaalclub Zang NZHU treft dit lot. Nadat alle inschrijvingen voor onze 36^e clubkampioenschappen waren binnengekomen bleken er 13 leden vogels voor de wedstrijd te hebben ingeschreven. In december 2019 waren dat er nog 18 geweest. Vergeleken met de 288 deelnemende vogels in 2019 viel het totaal van 250 ingeschreven zangkanaries voor de wedstrijd van 2022 dus alleszins mee. Ze waren als volgt verdeeld: 20 harzers, verdeeld over 5 stammen, en 230 waterslagers, verdeeld over 28 stammen, 28 stellen en 62 enkelingen. Voor de beoordeling van het aantal ingeschreven vogels waren één harzerkeurmeester en vijf waterslagerkeurmeesters nodig.

Opbouw en inkooien 22 december 2022
Op donderdag 22 december 2022 was ca. 10.00 u. de opbouwploeg, bestaande uit Krien Onderwater, Henk Oudshoorn, Jaap Plokker, Piet Hagenaars, Gerard van Zuijlen, Tinus Teeuwen en Boudewijn van der Stelt in het gebouw present om de ruimtes vrij te maken, de keurkamers op te zetten, tafels met vervoerkoffers klaar te zetten voor het inkooien, etc., etc. De keuring van de harzers zou plaats vinden in een opslagruimte van ‘De Kanarievogel’, waarvan het voorste gedeelte werd afgeschot. Met zoveel behulpzame handen en mede omdat al het benodigde materiaal zich al in het gebouw bevond verliep het opbouwen gesmeerd en omstreeks 11.30 u. stond nagenoeg alles op z’n plek en konden de inkooiers de  inzenders ontvangen. Inmiddels was ook Jan Zonderop gearriveerd, die het inkooien  met Piet Hagenaars zou begeleiden. Even na half acht kon de balans van het inkooien worden opgemaakt: Gerard de Brabander en Wally van Schooten hadden vanwege persoonlijke omstandigheden hun waterslagers teruggetrokken en daarnaast waren er nog een paar absenten van de inzenders die wel hun vogels hadden gebracht. Vervolgens werd begonnen de door desbetreffende keurmeester te keuren vogels bij z’n keurkamer te zetten. Ook dit verliep heel vlot, om 20.00  u. konden de lichten uit en heerste er volkomen rust in het gebouw.

22 december 2022, de opbouwers aan een bakje koffie. Vlnr. Boudewijn van der Stelt, Tinus Teeuwen, Henk Oudshoorn, Piet Hagenaars en Krien Onderwater.

Keuringsdag 23 december 2022
De keuringsdag, vrijdag 23 december 2022, begon voor Piet Hagenaars en Jaap Plokker om 07.30 u. met het aanzetten van het koffiezetapparaat en het ‘luchten’ van de zangkanaries. Vanaf ca. 08.00 u. kwamen ook de keurmeesters binnen. Na een kopje koffie met kerststol en het welkomstwoord van Jaap Plokker kregen de keurmeesters de blinde lijst uitgereikt en konden om 09.00 u. de eerste vogels op tafel gezet worden. De vogels werden door 6 keurmeesters beoordeeld: de harzers door Jacques de Beer; de waterslagers door: Jan de Bruine, Petr van Emmerik, Toon van Gestel, Willy Kling en Krien Onderwater.
De voortekenen voor een succesvolle keuringsdag waren niet goed. Veel inzenders klaagden dat hun vogels de laatste dagen voor de wedstrijd, tijdens de wedstrijdtraining, hun baas nogal eens in de steek lieten: hun lied steeds afbraken of helemaal niet zongen. Gedurende de tweede week van december had koning winter in Nederland geregeerd. Dankzij rustig, nagenoeg windstil weer, met flinke vorst in de nacht had menigeen in den lande de schaatsen ondergebonden en op dichtgevroren plassen de nodige ijspret beleefd, maar in het weekend was het weer volledig omgeslagen met wind en regen. Menig kweker gaf de weersomslag als reden aan waarom de vogels thuis een stuk minder zanglustig waren geworden. Van een gebrek aan zanglust was tijdens de keuring overigens heel weinig te merken. De meeste vogels zongen naar hartenlust en met name in de middag kwam een aantal goed draaiende stammen en stellen op tafel.  De prijswinnende vogels waren derhalve van bijzonder hoog niveau.
Terwijl de keurmeesters de vogels afluisterden en de keurbriefjes invulden was elders in het gebouw het wedstrijdsecretariaat in vol bedrijf: Jan en Tiny Zonderop verzamelden de keurlijsten, schreven de namen en ringnummers er op en voerden in de computer de resultaten in.  Om 12.30 u. werd de keuring onderbroken voor een aperitiefje en omstreeks 12.45 kon iedereen aan tafel.
Met een dalend aantal leden en inzenders en oplopende kosten zal ook de NZHU de tering naar de nering moeten zetten. Een uitgebreid Chinees buffet op de keuringsdag behoort niet meer tot de financiële mogelijkheden van de club. Daarvoor in de plaats had Gerard van Zuijlen gezorgd voor een uitgebreide broodmaaltijd aangevuld met een slaatje. Voor de liefhebbers was er ook een kop erwtensoep. Met o.m. gebruik makend van ingrediënten van zijn eigen volkstuin had Jaap Plokker een oer-Hollandse erwtensoep gekookt, waarin de lepel rechtop bleef staan en je niet hoefde te zoeken naar stukjes vlees en rookworst. Die viel zo in de smaak dat bij een tweede rondgang bijna iedereen z’n soepkom opnieuw liet vullen.
Zongen de vogels in de ochtend al lekker vlot door, in de middag deden ze er nog een schepje bovenop. Het leek er op dat de inzenders hun beste vogels tot het laatst hadden bewaard, want na de lunch zongen de vogels nog beter. Omstreeks 16.00 u. zat de taak van de keurmeesters er op en konden de medewerkers aan de slag om de keurkamers af te breken, de waterslagers weer op volgorde te zetten en de opstelling voor het afluisteren op zaterdag klaar te zetten.
Daarna was aan vrijwel iedereen een welverdiende rust gegund. Dat gold niet voor Jaap Plokker die nog een klusje te klaren had: het in orde maken en drukken van de catalogus en de oorkondes die daags daarop resp. aan de inzenders en prijswinnaars zouden worden uitgereikt. Rond 22.30 u. lag voor iedere inzender de catalogus klaar, waren de oorkondes gedrukt en zat voor hem de dag er ook op.

 
Keuringsdag 23 december 2022, bestuursleden, medewerkers en keurmeester aan de lunch, waaronder een kop snert.

Studiedag 24 december 2022
Op zaterdag 24 december 2022 hadden we onze traditionele studiedag. De dag begon met het vaste ritueel van het open zetten van de koffers zodat de vogels konden eten en drinken. Piet Hagenaars maakte van de gelegenheid gebruik om de oorkondes te sealen. Om 09.00 u. arriveerde Krien Onderwater en konden de ringen van de belangrijkste prijswinnaars gecontroleerd worden.
Vanaf 09.30 u. druppelden de eerste inzenders binnen en ca. 10.00 u. opende  Jaap Plokker de studiedag met een korte toespraak, die besloten werd met de bekendmaking van de  prijswinnaars. Vervolgens werden de catalogi en keurlijsten uitgedeeld. Nadat die in ontvangst waren genomen volgde een periode waarin men het erg druk had met het bestuderen van de catalogus, de eigen keurlijsten en die van de tafelgenoten. Inmiddels was het aantal bezoekers gegroeid en het dus de hoogste tijd om de eerste vogels af te luisteren.
Gezien het te verwachten bescheiden aantal aanwezigen was besloten de vogels af te luisteren in het achterste gedeelte van de vergaderzaal, zodat de kachel in de tentoonstellingsruimte op een lage stand kon blijven staan.

Studiedag 24 december 2022. Nadat de catalogus en de keurlijsten waren uitgedeeld was er eerst vooral aandacht voor de door de vogels behaalde resultaten, Met de klok mee: Gerard van Zuijlen, Boudewijn van der Stelt, Andries Gort, Jan Zonderop, Tinus Teeuwen, Krien Onderwater en Mohamed Taher.

Om ca. 10.30 u. begon de eerste afluisterronde. Voor het middaguur was er voor de waterslagers twee afluisterrondes, onderbroken door een korte pauze, waarin de mooiste enkelingen, prijswinnende stellen en enkele opmerkelijke stammen die buiten de prijzen waren gevallen, op tafel kwamen.
Gelukkig waren de vogels erg zanglustig. Geen enkele vogel liet verstek gaan en we kregen dus alle gelegenheid de positieve- en verbeterpunten van de vogels op een rijtje te zetten. Hoewel hij, in tegenstelling tot voorafgaande jaren, had aangegeven dat hij liever niet meer de leiding van het afluisteren op zich nam was de deskundige inbreng van Andries Gort uitermate welkom.
Geheel volgens het tijdschema ging iedereen om ca. 12.30 u. naar het conversatiegedeelte van de vergaderzaal voor de middagpauze. Daar kon men zich te goed doen aan broodjes ham en kaas, een bal gehakt of een kom erwtensoep. Behalve als een goede secretaris en penningmeester ontpopte Piet Hagenaars zich ook als een volleerd cateraar. Van de pauze werd tevens gebruik gemaakt om een verlotingsronde te houden en wisselden de eerste orchideeën van eigenaar.
In de middag was er één afluistersessie. De mooiste stammen waterslagers kwamen op tafel. Ook zij zongen dat het een lieve lust was. Het is iedere keer weer een bijzondere ervaring om te constateren hoe iedere kweker vogels heeft met een eigen zangstructuur. Zo blonken de vogels van de gebroeders Henny en Willy Kling uit in de klokkende waterslag en beschikten de waterslagers van Krien Onderwater over een meer geslagen structuur. Toen de twee hoogste stammen van Krien op tafel hadden gestaan was de algehele conclusie dat over het totale lied bekeken zij de verdiende kampioenen waren.
De balans in de kwaliteit tussen de watertoeren en het binnenlied hadden deze vogels prima voor elkaar en daarom proficiat voor de kweker. Omstreeks 14.30 u. werd het laatste viertal van tafel gehaald en nam iedereen plaats in de vergaderzaal voor een drankje, een pauzepraatje en de tweede en laatste verloting. Dankzij Gerard van Zuijlen zaten er weer schitterende orchideeën in de prijzenpot en de meeste lotenkopers konden dan ook één of meer gewonnen orchideeën mee naar huis nemen.
De studiedag werd traditioneel afgesloten met de prijsuitreiking. Dit jaar bestond  het ‘eremetaal’ wederom uit geldprijzen. Als blijvende herinnering ontvingen de 1^e t/m 3^e prijswinnaars en de derbywinnaar een oorkonde.
Geheel volgens planning kon om ca. 15.00 u., begonnen worden met het uitkooien. Hierna volgden voor de medewerkers nog de grote schoonmaak. Dankzij de welwillende medewerking van een aantal inzenders ging het opruimen bijzonder snel. Omdat het materiaal niet terug moest naar de opslag  in de schuur van Ton Diepenhorst werden de grote stukken naar de opslag achter het clubgebouw gebracht en kregen de koffers, voorlopig, een plekje in de TT-ruimte. Hierdoor verliep het opruimen aanzienlijk vlotter dan voorafgaande jaren. Om ca. 16.00 u. stond alles weer op z’n plaats en kon iedereen naar huis; het kerstfeest tegemoet.

Studiedag 24 december 2022. Naast het afluisteren van waterslagers was er in de pauzes volop gelegenheid om over vogels te praten. Vlnr. Boudewijn van der Stelt, Jan Zonderop en Andries Gort.

Slot
Tijdens de prijsuitreiking zaten we met z’n elven: een wereld van verschil met ca. tien jaar geleden toen in een volle kantine in de school aan de Jan Evertsenlaan te Katwijk het eremetaal werd uitgereikt. Zoals ik al eerder in een lijvig artikel in ons clubblad heb geschreven zullen de tijden van weleer niet terugkeren en zullen we ons er op moeten instellen dat wedstrijden voor zangkanaries veel kleinschaliger zullen zijn dan we in het verleden gewend waren. Dat we op zaterdag 24 december 2022 onze 36^e clubkampioenschappen afsloten met elf aanwezigen is geen incident, maar ons toekomstperspectief.
Nu zou ons het gevaar kunnen bekruipen dat we steeds omzien naar hoe het geweest is en dat als maatstaf nemen. Omzien naar hoe het was is verspilde energie. Dat heb ik in voornoemd artikel hopelijk genoeg duidelijk gemaakt. In plaats van achterom te kijken en depressief te worden hebben we de uitdaging onze blik op de toekomst te richten en binnen de nieuwe omstandigheden naar mogelijkheden te zoeken niet alleen om onze sport te promoten maar vooral om met elkaar zo veel mogelijk plezier onze hobby te kunnen beleven. Vanuit dit perspectief kijk ik met heel veel voldoening terug op onze 36^e  clubkampioenschappen. Alles verliep gesmeerd in een sfeer van gemoedelijkheid, gezelligheid en sportiviteit. Het gezelschap tijdens de studiedag was klein, maar fijn. Kortom, onze 36^e wedstrijd was een feest waarop we als collega’s onder elkaar het enthousiasme voor onze sport konden delen. Dat is heel veel waard!!!
Tot slot is een bijzonder woord van dank op z’n plaats. Ik wil Stichting Kleindierensport Katwijk bedanken voor het beschikbaar stellen van het gebouw voor onze wedstrijd en beheerder Bouwe Nijgh voor zijn welwillende medewerking, de vereniging ‘De Kanarievogel’ voor het mogen gebruiken van hun faciliteiten in hun clubgebouw. Een bijzonder dankwoord is op z’n plaats voor Tiny Zonderop, die op vrijdag het invoeren van de keurlijsten in de computer voor haar rekening heeft genomen. Ook de leden die het bestuur hebben geholpen tijdens de opbouw- en opruimwerkzaamheden en hand- en spandiensten hebben verricht tijdens de wedstrijd- en studiedagen, worden uiteraard in de dank betrokken, t.w.  Jan Zonderop,  Krien Onderwater, Henk Oudshoorn, Boudewijn van der Stelt, Jacques de Beer, André Toet, Rob Bisschops en Tinus Teeuwen. Last but not least wil ik m’n medebestuursleden, Piet Hagenaars en Gerard van Zuijlen bedanken voor hun betrokkenheid en inzet zowel vooraf als tijdens de wedstrijd en gedurende het verenigingsjaar 2022.
Onze 36^e clubkampioenschappen werden voor de vijfde keer georganiseerd in het gebouw van Stichting Kleindierensport Katwijk. De organisatie verliep geheel naar wens en de sfeer tijdens de studiedag was ontspannen en gezellig. Het was daarom in mijn beleving van 22 t/m 24 december 2022 goed toeven in het gebouw van Stichting Kleindierensport Katwijk. Hopelijk hoeven we voor de volgende wedstrijd niet opnieuw drie jaar te wachten.

Prijswinnaars 2022

Harzers:
Meesterzanger: Jan de Bruine, 91 pnt.
Stammen: 1e prijs: Jan de Bruine, 355 pnt.

Waterslagers:
Meesterzanger en winnaar NBvV Bondskruis: Willy Kling, 156 pnt.
Stammen: 1^e prijs: en 2^e prijs: Krien Onderwater, resp. 611 en 597 pnt.; 3^e  prijs: Henny Kling, 584 pnt.; 4^e en 5^e prijs: Jan Zonderop, resp. 583 pnt. en 579 pnt.
Stellen: 1^e en 2^e prijs: Willy Kling, resp. 302 pnt. en 300 pnt.; 3^e prijs: Henny Kling, 294 pnt.
Enkelingen: 1^e prijs: Krien Onderwater, 144 pnt.; 2^e prijs: Henny Kling, 142 pnt.; 3^e prijs: Krien Onderwater, 142 pnt.

Derby: Krien Onderwater, 154 pnt.

Alle prijswinnaars van harte proficiat en voor degenen die met teleurstelling de resultaten van hun vogels hebben bekeken: volgende keer beter!

-0-

Opslagperikelen (vervolg)

door Jaap Plokker

In clubblad nr. 2022-3 schreef ik over onze opslagperikelen. Ton Diepenhorst had, gezien zijn vergevorderde leeftijd, het bestuur geadviseerd op zoek te gaan naar een andere opslaglocatie. Het artikel eindigde met de mededeling dat bij het bestuur van Stichting Kleindierensport Katwijk een verzoek was ingediend om een deel van de overkapping achter het clubgebouw te mogen benutten voor opslag van het wedstrijdmateriaal, dat niet alleen door de NZHU maar ook door vogelvereniging ‘De Kanarievogel’ wordt gebruikt voor haar tentoonstelling.

In november ontvingen we van gebouwbeheerder Bouwe Nijgh het verlossende antwoord dat het bestuur van Stichting Kleindierensport Katwijk niet onwelwillend tegenover ons verzoek stond. Zij stelde voor om de zijkant van de overkapping te voorzien van een degelijke afscheiding en dat de kosten hiervan op fifty fifty basis door de NZHU en het stichtingsbestuur voor hun rekening zouden worden genomen. Als ‘beloning’ voor haar bijdrage in de kosten van de afscheiding zou de NZHU de komende 10 jaar de opslag kosteloos mogen gebruiken.

Zaterdag 10 december 2022. Het plaatsen van de afscheidingswand t.b.v. de opslag van ons wedstrijdmateriaal. Links Bouwe Nijgh en achter de zaagmachine John van den IJssel.

Familie van den IJssel
Iedere maand organiseert de vogelvereniging ‘De Kanarievogel’ een vogelbeurs. De vaste standhouder voor vogelvoer en -toebehoren is Anita van den IJssel, ondersteund door haar man John en zoon Michael. John van den IJssel runt een één mans aannemersbedrijf met verbouwingen als voornaamste bron van inkomsten. Zowel John als Michael zijn enthousiaste vogelkwekers, i.h.b. tropische vogels, en zijn ook op bescheiden wijze actief in de vogelhandel. In de loop der jaren is er een speciale band ontstaan tussen de familie van den IJssel en ‘De Kanarievogel’, beide heren zijn lid van de club en Michael zond eigen kweek Australische prachtvinken en papegaaiamadines in voor de in december jl. gehouden tentoonstelling. John van den IJssel werd benaderd met het verzoek of hij tegen een ‘vriendenprijsje’ de afscheiding kon realiseren. Hij had in zijn opslag nog praktisch nieuw materiaal liggen van een door hem gerenoveerde serre en stelde voor dit voor de afscheiding te gebruiken. Tijdens de tentoonstelling van ‘De Kanarievogel’ werd op zaterdagmorgen 10 december de afscheiding geplaatst door John en Michael van den IJssel met hulp van gebouwbeheerder Bouwe Nijgh. Ondergetekende heeft daarbij ook nog een uiterst bescheiden bijdrage geleverd.
Op zaterdag 3 december was al een deel van het NZHU materiaal door leden van ‘De Kanarievogel’ van de opslag bij Ton Diepenhorst naar hun clubgebouw gebracht, omdat dit nodig was voor de keuring van de voor de tentoonstelling van ‘De Kanarievogel’ ingeschreven zangkanaries, t.w. 160 waterslagers. Dit materiaal bleef na afloop van de tentoonstelling uiteraard achter in het gebouw.

 
Zaterdag 10 december 2022. Het plaatsen van de afscheidingswand t.b.v. de opslag van ons wedstrijdmateriaal. Michael (links) en John van den IJssel.

Verkassen
In de week daaropvolgend hebben Piet Hagenaars en ondergetekende het voor de wedstrijd van de NZHU benodigde extra materiaal plus wat op dat moment nog meer vervoerd kon worden van Ton Diepenhorst naar het clubgebouw overgebracht. Van de voor de opbouw van de wedstrijdlocatie op 22 december aanwezige NZHU leden is gebruik gemaakt om het overtollige materiaal alvast onder de overkapping te stallen. Na afloop van de keuring op vrijdag 23 december vonden ook de overbodig geworden keurkamers daar hun plek.
Op woensdagmiddag 28 december hebben Piet Hagenaars, Gerard van Zuijlen, Boudewijn van der Stelt en ondergetekende het nog bij Ton Diepenhorst aanwezige materiaal, in twee ritjes, met het aanhangwagentje van Ton, naar het clubgebouw gebracht. Nadat alle keurkamers waren neergezet werden de koffers, die nog in het clubgebouw stonden, ook naar buiten gebracht en voor de keurkamers geplaatst. Tenslotte werd over het geheel een afdekzeil getrokken en stond al ons wedstrijdmateriaal in de nieuwe opslag.

 
28 december 2022. Verkassen wedstrijdmateriaal. Onder het toeziend oog van Ton Diepenhorst en Piet Hagenaars leggen Gerard van Zuijlen en Boudewijn van der Stelt de opvouwbare staande wanden van een keurkamer op de aanhangwagen voor vervoer naar het clubgebouw van Stichting Kleindierensport Katwijk.

Waardering
Nu de hele verhuisoperatie achter de rug is past het om degene die daarbij betrokken zijn geweest de verdiende dank te betuigen. In de eerste plaats moeten we Ton Diepenhorst noemen die de club de gelegenheid gaf om voor een jaarlijks uit te reiken fles jenever vanaf februari 2017 het wedstrijdmateriaal in zijn schuur te mogen stallen. Verder moet de naam van Piet Hagenaars genoemd worden die, zodra het verzoek van Ton binnenkwam, op zoek is gegaan naar een alternatieve opslaglocatie en daarvoor in de regio zelfs zusterverenigingen van ‘De Kanarievogel’ benaderde. Toen eenmaal het stichtingsbestuur het groene licht gaf heeft hij ook de verdere afhandeling en de contacten met John van den IJssel voor zijn rekening genomen. Ook gebouwbeheerder Bouwe Nijgh verdient onze welgemeende dank. Hij heeft zich in het stichtingsbestuur sterk gemaakt voor onze zaak en z’n handen flink uit de mouwen gestoken bij het plaatsen van de afscheiding. Last but not least gaat onze dank uit naar John en Michael van den IJssel, omdat zij tegen onkostenvergoeding voor materiaal en vervoer, bereid waren de benodigde afscheiding onder de overkapping te plaatsen. Uiteraard is onze dank en waardering jegens hen niet bij een handdruk gebleven.

Slot
Nog voor het aftellen van 2022 en het inluiden van 2023 plaatsvonden heeft de Speciaalclub Zang NZHU haar nieuwe opslag onder de overkapping achter het gebouw van Stichting Kleindierensport Katwijk betrokken. De locatie is ideaal voor zowel ‘De Kanarievogel’ als de NZHU. Het materiaal staat om de hoek en kan gepakt worden wanneer het nodig is, zonder dat er vervoer aan te pas hoeft te komen. Het is uiteraard nog afwachten hoe het materiaal zich buiten, onder een afkapping, weliswaar regen- en windvrij, gaat gedragen, maar we hebben er alle vertrouwen in dat dit plekje nog hopelijk vele jaren onze opslaglocatie zal zijn.

 
28 december 2022. Verkassen wedstrijdmateriaal. Laverend tussen de vluchtcontainers van de postduivenvereniging wordt het wedstrijdmateriaal naar de opslagplek gesjouwd door Boudewijn van der Stelt (voor) en Gerard van Zuijlen.

-0-

Eén van de ‘geheimen’ van Willy Kling: z’n zangzaadmengeling

door Jaap Plokker

Willy Kling behoort al geruime tijd tot de toonaangevende waterslagerkwekers in Nederland. Ook op onze clubkampioenschappen is Willy al diverse malen bijzonder succesvol geweest met zijn vogels. Tijdens de laatste clubkampioenschappen, in december 2022, won een van zijn waterslagers met 156 pnt. de meesterzangersprijs en daarmee ook het bondskruis.
Iedere kweker heeft wel een eigen systeem van kweken, voeding, opkooien, enz., enz. Eén van de elementen van Willy’s kweeksysteem is de beheersing van zijn zangmilieu. Aan het eind van de broedtijd worden de oude mannen en poppen bij de jonge vogels vandaan gehaald. Alleen tijdens de broedtijd worden de jonge waterslagermannen dus geconfronteerd met de voorzang van oude mannen. Willy is er van overtuigd dat door steeds doelgericht in stamverband te kweken zijn jonge mannen over het talent beschikken om de toeren op de juiste wijze te zingen en dus tijdens de broedtijd voldoende voorzang krijgen om hun eigen lied te ontwikkelen. Wellicht dat in een volgend artikel Willy het hoe en waarom van zijn manier van zangmilieubeheersing en het kweken in stamverband verder uit de doeken wil doen.
Eén van de pijlers van Willy’s successen met zijn waterslagers is de zanglust van zijn vogels. Iedere keer als we op een studiedag de vogels van Willy opzetten om af te luisteren beginnen ze vrijwel direct te zingen en houden dat onafgebroken vol tot ze weer in de koffer worden teruggezet. Dat doen ze dus ook voor de keurmeester. Het ‘geheim’ achter deze eigenschap van Willy’s waterslagers is niet alleen de selectie van zijn kweekvogels op zang-lust, maar ook de zaadmengeling die de jonge mannen van Willy krijgen wanneer ze in de zangkast worden gezet. 

 
23 december 2022 keuring waterslagers tijdens 36^e clubkampioenschappen NZHU. Willy Kling is behalve een succesvol waterslagerkweker ook keurmeester en al jaren present in Katwijk om er waterslagers te beoordelen

Willy’s zangzaadmengeling tijdens de ‘opkooiperiode’ is als volgt samengesteld:

-     10 kg raapzaad

-     7 kg kanarie witzaad

-     1 kg niger- of negerzaad

-     500 gram gebroken gepelde haver

-     500 gram la plata (geel) millet

-     250 gram wit slazaad

-     250 gram blauwmaanzaad

-     250 gram anijszaad

In totaal is dit 20,25 kg,

Tot slot nog even een niet onbelangrijke opmerking m.b.t. tot bovenstaande mengeling. Ieder zangkanariekweker weet dat kanariemannen niet alleen graag zitten te rollen met een hennepzaadje, maar dat ook een havertje een gewild speelobject kan zijn. Het is daarom van essentieel belang om voor voornoemde zaadmengeling geen hele havers te gebruiken, maar uitsluitend gebroken gepelde haver.   

Dit artikel kwam tot stand dankzij de door Willy Kling aangeleverde informatie.

24 december 2022. Studiedag 36^e clubkampioenschappen. Willy en z’n broer Henny Kling (links) bestuderen de keurlijsten van de door hen ingezonden waterslagers en zagen dat het met de klokkende waterslag op hun vogels wel goed zit.

-0-

Opkooien

door Jaap Plokker

Over het onderwerp ‘opkooien’ worden in de zangkanariewereld allerlei ‘waarheden’ rondgestrooid, maar die kunnen nogal verschillen van inhoud. Dus: wat is de waarheid, of bestaat die niet?

Het imago van onze sport wordt ongetwijfeld negatief beïnvloed door het feit dat we onze jonge mannen voor het wedstrijdseizoen huisvesten in kleine zangkooitjes. Ook ik beschouw dit gebruik als een noodzakelijk kwaad en ben van mening dat we de periode dat de vogels in de zangkooitjes zitten tot een minimum moeten beperken. Over het moment waarop we de jonge mannen moeten opkooien en hoe lang ze in de kooitjes moeten zitten zijn de meningen verdeeld. Menig zangkanariekweker meent de wijsheid in pacht te hebben en verkondigt zijn opvatting alsof dat een algemeen geldende waarheid is. Kennis en ervaringen moeten we met elkaar delen, uiteraard. Dus als een kweker zijn standpunt duidelijk maakt is daar niets op tegen. Ik heb er alleen moeite mee dat persoonlijke opvattingen soms als wetmatigheden worden rondgestrooid. Zeker wanneer zo’n opvatting niet met gedegen onderzoek wordt ondersteund. In een dergelijke situatie siert bescheidenheid de mens, ook een zangkanariekweker. Ook over het opkooien circuleren diverse ‘waarheden’. In de wetenschap dat, zonder gedegen onderzoek als ondergrond, veel door vogelkwekers rondgebazuinde ‘waarheden’, vooralsnog, kritisch beschouwd moeten worden,  wil ik aangaande het ‘opkooien’ ook mijn persoonlijke ‘waarheid’ aan dit scala toevoegen.
Alvorens mijn betoog te vervolgen wil ik benadrukken dat mijn ervaringen gebaseerd zijn op het kweken met waterslagers en ik dus geen uitspraak zou durven doen aangaande  de harzerkweek. Het is mogelijk dat hier weer andere ‘waarheden’ gelden, maar, gehoord Jacques de Beer, zijn de verschillen tussen harzers en waterslagers wat betreft het opkooien niet significant.

De ‘zes-weken-regel’
Tijdens de laatste keuringsdag van de NZHU raakte ik in gesprek met een waterslagerkeurmeester die, alsof het een kwestie van 1 + 1 = 2 betrof, er van overtuigd was dat voorafgaand aan een wedstrijd jonge mannen zes weken in het zangkooitje moesten zitten.  Dit was voor mij overigens geen nieuwtje; ik heb dit aantal van zes weken al vaker gehoord. Mijn eerste wedstrijd is de vogeltentoonstelling van ‘De Kanarievogel’, die in de regel in de week van Sint Nicolaas wordt georganiseerd. Wanneer ik me zou houden aan de ‘zes-weken-regel’ hadden afgelopen wedstrijdseizoen mijn jonge waterslagers uiterlijk 26 oktober moeten verhuizen van de volière naar het zangkooitje. In werkelijkheid hebben mijn mannen in 2022 op 12 november hun krappe huisvesting betrokken. Overtuigd van zijn eigen gelijk zou voornoemde keurmeester bij het aanhoren van deze mededeling ongetwijfeld hebben gereageerd met: ‘Veel te laat!’. Maar is dit ook zo?

24 december 2022, studiedag 36^e clubkampioenschappen. Jaap Plokker zet een stam vogels op om afgeluisterd te worden. (Foto Andries Gort)

Later opkooien hoeft geen ramp te betekenen
De laatste decennia heb ik de gewoonte mijn vogels op te kooien in de week na mijn verjaardag op 6 november. In de regel laat ik ze zeker twee weken bij- en op gang komen, alvorens ze uit te zetten. Ieder jaar bespeur ik dan bij het eerste afluisteren dat een paar vogels nog een vergaande vorm van studiezang vertonen en mijn ervaring is dat ze gedurende de daaropvolgende weken in het zangkooitje geen volwaardig lied ontwikkelen. De praktijk is dat deze studerende vogels terug naar de volière verhuizen.
Ik heb nooit het ouderlijk huis verlaten en dat betekende, nadat ook m’n jongste broer op zichzelf ging wonen, mijn moeder en ik onder één dak leefden. In 2016 overleed ze thuis, op 12 november, op de gezegende leeftijd van 88 jaar, maar toch te vroeg, zoals meestal het geval is. In de weken voorafgaand aan haar overlijden had ze intensieve verzorging nodig en dat betekende dat naast de ondersteuning van de thuiszorg ik met mijn twee broers een schema had waardoor er 24 uur iemand in haar nabijheid en voor haar beschikbaar was. Na haar overlijden volgden de gebruikelijke beslommeringen voorafgaand aan de begrafenis. Kortom, in oktober en begin november 2016 stond mijn hoofd naar heel andere zaken dan het opkooien van waterslagers. Uiteindelijk heb ik rond  22 november energie bij elkaar geschraapt om mijn jonge waterslagermannen alsnog in de inzetkooitjes te zetten en in huis te nemen.
Ik had wel vogels ingeschreven voor de tentoonstelling van de Katwijkse vogelvereniging ‘De Kanarievogel’. De keuringsdag was op 7 december. In het weekend voorafgaand aan de tentoonstelling heb ik de vogels uitgezocht, stammen en stellen samengesteld. Mij viel toen op dat alle vogels een nagenoeg volledig lied hadden ontwikkeld; er was geen enkele vogel met uitgesproken studiezang. Ik had dit, voor zover ik me kon herinneren, niet meegemaakt. Had dit te maken met het late tijdstip van opkooien? Ik sluit het niet uit.
Van de 20 door mij ingezonden waterslagers voor de tentoonstelling van ‘De Kanarievogel’ in december 2016 hielden er drie de snavel op elkaar. De rest zong, niet allemaal even enthousiast, maar toch. Bij de stellen behaalde ik zelfs een resultaat door van de 17 stellen de tweede plaats te behalen. Weliswaar was het aantal behaalde punten niet indrukwekkend, nl. 267, maar over het algemeen hadden de vogels niet best gezongen; de verenigingskampioen van 21 stammen kwam niet verder dan 574 pnt.
Vanwege mijn ervaring in 2016 ben ik sindsdien eerder geneigd later dan vroeger op te kooien dan ik daarvoor gewend was te doen. In 2022 gingen de eerste mannen, die geboren waren in april en mei, op 12 november het zangkooitje in. De vogels die in juni en juli waren geboren heb ik pas eind november opgekooid. Deze kon ik uiteraard niet inzenden voor de wedstrijd van ‘De Kanarievogel’. Bijna alle vogels die ik op 12 november had opgekooid gingen naar de tentoonstelling van ‘De Kanarievogel’, 24 in totaal, waarvan er drie niet zongen. Het meest succesvol was ik bij de stellen: van de 16 stellen werd een stel van mij met 290 pnt. kampioen. 

 
24 december 2022, ringencontrole. Iedere wedstrijd worden, steekproefsgewijs, de ringen van prijswinnende vogels gecontroleerd op jaar en kweker. Hier leest Krien Onderwater het kweeknummer op de ring.

Krien Onderwater
In het najaar van 2022 kon Krien Onderwater en z’n echtgenote dan eindelijk de trip naar Australië maken, die voor het najaar van 2020 gepland stond, maar vanwege corona steeds geen doorgang kon vinden. Behalve het langverwachte bezoek aan z’n dochter maakte Krien ook van de gelegenheid gebruik om meer van Australië te zien. Behalve waterslagerkweker is Krien een enthousiast duiker en naast de ontmoeting met de familie was het duiken bij het Great Barrièrerif één van de hoogtepunten van zijn reis. Begin november zette Krien weer vaste voet op Nederlandse bodem. Vanwege de reis naar Australië kon hij niet eerder dan op 13 november 2022 de jonge kanariemannen opkooien. Ondanks het late tijdstip van opkooien schreef Krien Onderwater waterslagers in voor de tentoonstelling van ‘De Kanarievogel’, waarvan de keuringsdag dit jaar op 7 december  2022 viel,  3½ week na het moment van opkooien. Van de 20 door hem ingezonden waterslagers zongen er twee niet. Van de 19 stammen behaalden de twee stammen van Krien 606 en 585 pnt,, waarmee hij resp. het kampioenschap en een derde prijs bij de stammen behaalde. Eén van de vogels uit de kampioenstam werd met 151 pnt. meesterzanger.
Met dezelfde vogels die Krien op 13 november had opgekooid  ging hij ook naar de clubkampioenschapen van de NZHU. Zijn twee stammen behaalden daar 611 en 597 pnt., waarmee hij resp. een eerste en een tweede plaats behaalde. 

Conclusie
Wat moeten we nu met de ervaring van twee verschillende kwekers met de ‘waarheid’ dat je, om succes te kunnen behalen, minstens zes weken voor een keuring de waterslagers moet hebben opgekooid?  In voornoemde voorbeelden gingen de vogels 3-4 weken voor de eerste wedstrijd in de zangkooitjes. Diverse vogels zongen zoveel punten bij elkaar dat ze tot de prijswinnaars behoorden. Op basis van twee gevallen mag je geen verstrekkende conclusies trekken, maar duidelijk is wel dat achter de wetmatigheid van de zes-weken-regel gerust een vraagteken gezet mag worden.

 
Studiedag 24 december 2022. De opstelling waarmee tijdens de afluistersessies naar de vogels werd geluisterd. Op de voorste rij Jan Zonderop, Tinus Teeuwen en Andries Gort. 

Een alternatieve ‘waarheid’
Inmiddels is het moment aangebroken om mij te scharen tussen de wijsheid in pacht hebbende zangkanariekwekers en mijn ‘waarheid’ over het opkooien met jullie te delen. Mijn belangrijkste advies is: kijk voor het moment van het opkooien niet naar de kalender, maar luister naar je vogels!
Ik ga er vanuit dat jonge waterslagers die in maart-april zijn geboren eind oktober zich in een andere zangontwikkelingsfase bevinden dan de vogels die in juni-juli uit het ei zijn gekropen. Ik zet rond 1 april de poppen in de broedkooien en mijn eerste jongen worden dan eind april/begin mei geboren.
Afgelopen seizoen kroop 3 juli het laatste jong uit het ei. In de tweede helft van oktober, rond het tijdstip van opkooien van de aanhangers van de zes-weken-regel, tref ik in de volière nog jonge mannen aan met koprui. Deze vogels bevinden zich in de regel nog volop in de studiefase.
Naar mijn vaste overtuiging is de volière de beste zangschool voor de jonge kanarieman. De jonge waterslager ontwikkelt zijn lied niet in het zangkooitje, dat doet hij in de volière. Het zangkooitje is er om hem in alle rust zijn reeds verworven lied te kunnen vervolmaken, om de kweker de gelegenheid te geven een vogel individueel te kunnen beoordelen en om getraind te worden voor en deel te kunnen nemen aan een zangwedstrijd. Te vaak heb ik geconstateerd dat een jonge man die nog in studiefase in een zangkooitje werd gezet in deze fase bleef steken en geen volwaardig lied ontwikkelde. Gooi zo’n vogel gerust weer terug in de volière en verwonder je er over hoe snel hij daar wel tot een volwaardig lied komt. Verbaas je dan ook hoe snel zo’n vogel, wanneer je hem alsnog hebt opgekooid, inzetbaar voor een wedstrijd blijkt te zijn. Ik had eens zo’n studerende vogel, die in de tweede helft van november terug in de volière was gezet, een maand later uit de volière in een inzetkooitje werd gedaan, boven een viertal zingende vogels werd gezet, prompt begon mee te zingen en een aanmerkelijk volwaardiger lied had dan toen ik hem een maand daarvoor in de volière terug plaatste. Wanneer ik deze vogel in het kooitje had laten zitten was hij in december lang niet zo ver gevorderd geweest in zijn zangontwikkeling. Daarvan ben ik overtuigd. Moraal van dit verhaal: kooi de jonge mannen op wanneer ze hun lied al in hoge mate hebben ontwikkeld.

Niet naar de kalender kijken, maar luisteren
Wanneer het moment van opkooien is aangebroken wordt niet bepaald door de kalender, is zelfs niet alleen afhankelijk van de leeftijd van de vogels, maar kan van hok tot hok en zelfs van stam tot stam verschillen. Ter illustratie hiervan het volgende. Willem van der Linden was in de jaren ’80 en ’90 een vooraanstaand waterslagerkweker. Hij was één van de aanwezigen op de oprichtingsvergadering van de NZHU op 4 april 1985. In 2004 schreef hij voor het laatst waterslagers in voor de clubkampioenschappen van de NZHU.
Willem van der Linden woonde in Noordwijkerhout en was lid van de vogelvereniging te Noordwijk, die begin november haar tentoonstelling organiseerde. Om op deze wedstrijd vogels op zang te hebben kooide Willem zijn zangkanaries al begin oktober op. Menigeen was verbaasd over de scores die Willem met zijn vogels begin november in Noordwijk behaalde, maar daar bleef het niet bij. Tijdens de clubkampioenschappen van de NZHU waren z’n waterslagers nog steeds op niveau. Zo behaalde hij, bijvoorbeeld, in 1990 bij de NZHU het clubkampioenschap bij de stammen en ik meen me te herinneren dat hij op de bondskampioenschappen van de NBvV in Breda ooit ook kampioen is geworden. Willem wist dus zijn zangkanaries van begin november tot medio januari op topniveau te houden. Iedereen verbaasde zich toen er over en ik kan me geen kweker herinneren die tot hetzelfde in staat is gebleken. Afgezien van de vraag of ik de sport een dienst bewijs door de jonge mannen van begin oktober tot medio januari in een zangkooitje te zetten ben ik er van overtuigd dat ik, met mijn kweekperiode en mijn vogels, het kunstje dat Willem ieder jaar weer flikte niet kan nadoen.
Je vogels opkooien wanneer ze een volwaardig lied hebben ontwikkeld is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Het is immers behoorlijk lastig van een individuele vogel in de volière te bepalen of zijn zangontwikkeling zo ver is gevorderd dat hij naar het inzetkooitje kan verhuizen. Als enig houvast hanteer ik de leeftijd, maar dit is zeker niet alleszeggend. Op zaterdag 12 november 2022 heb ik de mannen opgekooid die in april en mei waren geboren en in de week van 28 november, dus ruim 2-3 weken later, de mannen die waren geboren van 1 juni tot 3 juli. Desondanks had ik toch nog enkele mannen die bij de eerste keer dat ze werden opgezet nog teveel studiezang vertoonden. Voor hen kwam  de verhuizing naar het inzetkooitje kennelijk toch nog te vroeg.

 
Studiedag 36^e clubkampioenschappen, 24 december 2022. Het kritische gehoor waarvoor de op tafel gezette vogels hun zangkunsten vertoonden.

Slot
Over het moment van opkooien circuleren in de wereld van zangkanariekwekers tal van ‘waarheden’. Een veel aangehangen ‘waarheid’ is dat een vogel zes weken in het zangkooitje nodig heeft om op een wedstrijd tot een topprestaties te kunnen komen.  Er zijn teveel praktijkvoorbeelden die dit tegenspreken, waardoor deze opvatting niet als een algemeen geldende waarheid bestempeld mag worden. In plaats van naar de kalender te kijken kan een kweker veel beter het moment van opkooien laten bepalen door de zangontwikkeling van zijn vogels in de volière. Het heeft totaal geen zin, integendeel, het is eerder contraproductief, om een nog in studiefase verkerende kanarieman in een inzetkooitje te plaatsen. De kans is erg groot dat hij in het kooitje in de studiefase blijft steken en geen volwaardig lied ontwikkelt. Althans, dat is mijn ervaring.
De praktijk leert dat vogels die vier weken voor een wedstrijd werden opgekooid gewoon meededen voor de prijzen. Als moraal van mijn verhaal wil ik daarom de lezers meegeven dat zangkanariekwekers geneigd zijn eerder te vroeg op te kooien dan te laat. Vind je dat eind oktober je vogels hun lied nog niet voldoende hebben ontwikkeld, raak dan niet in paniek vanwege de kalender, maar wacht rustig af tot de vogels er aan toe zijn en kooi dan op. Het is zelden te laat.
Zoals reeds aangegeven is mijn ‘waarheid’ er één van vele. Mocht je er een andere mening op nahouden, prima. Deel het met de anderen door een stukje hierover voor ons clubblad te schrijven. De redactie zit immers altijd om kopie verlegen.

-0-0-0-

Contactblad Speciaalclub Zang NZHU

De Speciaalclub Zang NZHU is aangesloten bij de Nederlandse Bond van Vogelliefhebbers

Mei 2023, 39^e jaargang, nr. 2

Inhoudsopgave
Voorwoord
Liever strijdend ten onder dan lijdzaam toekijkend
Verenpikken - vervolg
Song learning in canaries
Vanaf welke leeftijd zijn jonge kanariemannen ontvankelijk voor voorzang?
Mededelingen 
 

-0-

Voorwoord

door Jaap Plokker

Het voorjaar is broedseizoen, maar ook nachtegalentijd. Of het weer nog te koud en te nat was en ze er daarom nog geen trek in hadden, of gewoonweg wat later waren gearriveerd, weet ik niet, maar ik hoorde op het mij vertrouwde plekje dit jaar de eerste nachtegaal pas op 20 april en ook nog heel schoorvoetend. Hopelijk wordt het weer in mei een stuk warmer en kan ik, hun territoria voorbij fietsend, volop van hun mooie zang genieten.

In deze editie van ons clubblad twee bijdragen die dankzij de inbreng van ingekomen kopie tot stand kwam. Jan Zonderop schreef  een artikel over zijn ervaringen met verenplukken. Hij reageert hiermee op een artikel van mijn hand, dat vorig jaar in ons clubblad heeft gestaan.
Uit België ontving ik van ons lid Benny UIittebroek een door hem gemaakte integrale vertaling van een Engelstalig wetenschappelijk artikel. Het is een heel belangwekkend artikel, maar niet zo geschikt om integraal in ons clubblad te plaatsen en daarom is er een samenvatting van gemaakt. Zowel Jan als Benny bedankt voor jullie inbreng en hopelijk vindt jullie voorbeeld navolging.

Vorig jaar ben ik begonnen om in ons clubblad wat meer aandacht te schenken aan wetenschappelijk onderzoek naar kanariezang. Het doet me deugd dat Benny Uittebroek daaraan ook zijn bijdrage heeft willen leveren. Dit initiatief was uiteraard niet alleen bedoeld voor in wetenschappelijke experimenten geïnteresseerden, maar vooral omdat deze experimenten ons meer inzicht kunnen geven in hoe zangkanaries hun lied leren en wij als kwekers daar ons  voordeel mee kunnen doen. Tot dusver is vooral aan de lezers overgelaten om zelf de vertaalslag van wetenschap naar de eigen kweekpraktijk  te maken, maar in deze editie een bijdrage met praktische tips voor onze kweekpraktijk, gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek.

Het is daarom weer een aflevering geworden waarin onze liefhebberij centraal staat en dat is ook de bedoeling. Veel leesplezier.

-0-

Liever strijdend ten onder dan lijdzaam toekijkend

door Jaap Plokker

‘Leer van de vijgenboom deze les: zo gauw zijn takken uitlopen en in blad schieten, weet je dat de zomer in aantocht is’. Dit tweeduizend jaar oud citaat maakt ons er op attent dat gebeurtenissen die gaan komen zich van te voren kunnen aankondigen. Voor wie er oog voor heeft komen ze dan ook niet als een verrassing. Afgelopen jaarvergadering, op 22 november 2022, hebben we ons verdiept in hoe we de verdere teloorgang van de zangkanariesport in het algemeen en onze club in het bijzonder te lijf kunnen gaan. Welke mogelijkheden resten ons nog om vogelliefhebbers er toe te bewegen zangkanaries te gaan houden en kweken? Dat het gespreksonderwerp uitermate urgent is bleek wel bij de inschrijving voor onze laatste clubkampioenschappen. Het aantal deelnemende leden was namelijk opnieuw gedaald. Voor de meesten van ons was dit geen verrassing. De voortekenen hiervoor waren immers zo onweerlegbaar als de zomer aankondigende, uitbottende vijgenboom.

Transparantie gewenst
Tijdens coronatijd heb ik me verdiept in de stand van de zangkanariekweek op dat moment en op basis van o.m. statistische gegevens kwam ik in het pamflet ‘Eigen schuld, dikke bult?’ tot een weinig optimistische conclusie: Als we niets doen heeft binnen niet al te lange tijd de georganiseerde zangkanariekweek in Nederland zijn levensvatbaarheid verloren. In dat pamflet werden ook aanbevelingen aangedragen om het kweken van zangkanaries in georganiseerd verband te moderniseren. Eén van de aandachtspunten die naar voren werden gebracht was een betere transparantie in de beoordeling van de vogels tijdens een wedstrijd. Op genoemde jaarvergadering kwamen we dan ook met het voorstel om in den lande ‘de boer op te gaan’ met het perspectief dat een beginnend kweker voortaan op de wedstrijd van de NZHU in de gelegenheid wordt gesteld aanwezig te zijn bij de keuring van zijn vogels en na de keuring van de keurmeester toelichting krijgt omtrent de beoordeling, waardoor de keurlijst voor desbetreffend kweker meer betekenis krijgt dan een opsomming van cijfertjes. Besloten is om keurmeesters te polsen of zij aan dit experiment willen deelnemen. Tijdens de voorjaarsvergadering van de zangkanariekeurmeesters op 1 april jl. kwam als ingekomen stuk dan ook een brief van de Speciaalclub Zang NZHU ter tafel met de vogelde inhoud:

 
Foto. Keurmeester Toon van Gestel aan het werk tijdens onze wedstrijd van december 2022. Zit er in december 2023 een nieuw lid naast hem?

Brief

Katwijk, 21 januari 2023

Geachte heren waterslagerkeurmeesters,

In het voorjaar van 2021 heb ik me serieus verdiept in de toestand van de vogelsport in het algemeen en die van de zangkanariesport in het bijzonder. Hoewel statistisch materiaal uiterst fragmentarisch beschikbaar was en sommige onderzoekconclusies gerust als dubieus omschreven mogen worden kon door mij toch een tamelijk betrouwbaar beeld geschetst worden van onze liefhebberij vanaf de laatste decennia van de 20^e eeuw tot de situatie vandaag de dag. Dit stemt niet tot optimisme. Op grond van de huidige trend in de belangstelling voor het houden en fokken van vogels in het algemeen en die van de zangkanariesport in het bijzonder is de verwachting gerechtvaardigd dat het georganiseerd kweken van zangkanaries, i.h.b. harzers en waterslagers, binnen afzienbare termijn tot een uiterst marginaal verschijnsel is gereduceerd.

Mijn bevindingen, analyses, conclusies en aanbevelingen, gebaseerd op statistisch materiaal, beschikbare conclusies van onderzoek en eigen ondervinding op grond van betrokkenheid met de zangkanariekweek sinds 1974 en het als bestuurslid actief zijn in de vogelsport sedert 1981, heb ik vastgelegd in een document onder de titel ‘Eigen schuld, dikke bult? Een pamflet over de toekomst van de zangkanariesport’. Dit pamflet is gepubliceerd als editie 2021-2 (juni) van het clubblad van de Speciaalclub Zang NZHU en behalve onder de eigen leden ook verspreid onder de besturen van de speciaalclubs voor zangkanariekwekers en verzonden naar het Bondsbureau van de NBvV.

Het pamflet bevat, o.m., op basis van een sterkte-zwakte analyse van de zangsport, een aantal aanbevelingen voor de zangkanariekweek in de toekomst. Voor mij was en is essentieel dat de afnemende interesse voor de zangkanariesport binnen de NBvV gecoördineerd en planmatig wordt benaderd.
Tot op heden heb ik van de zangkanariekeurmeesters en de overige speciaalclubs weinig tot niets mogen vernemen als reactie op het pamflet en de oproep om gezamenlijk iets te doen aan de teloorgang van onze sport. Alleen vanuit de vergadering van de harzerkeurmeesters vernam ik dat men in het najaar van 2022 over de toekomst van de sport had gesproken en hun conclusie was: ‘Promoten, promoten van de hobby. Maar de liefhebberij zo blijven uitoefenen als altijd en geen gekke (nood)sprongen doen.’ Een planmatige, vernieuwende, aanpak om onze sport ook in de 21^e eeuw aantrekkelijk te maken en van de definitieve ondergang te redden valt dus vanuit deze kring niet te verwachten.
Gezien voornoemde uitspraak van de harzerkeurmeesters en de oorverdovende stilte van anderen als reactie op mijn ‘pamflet’ zijn we binnen de Speciaalclub Zang NZHU tot de conclusie gekomen dat de enorme zorgen over de toekomst van onze sport kennelijk beperkt blijft tot de kringen van de NZHU en alleen onze speciaalclub serieus wil nadenken over structurele veranderingen in onze sport, die het houden en kweken van zangkanaries aantrekkelijker kunnen maken. Tijdens de jaarvergadering van de NZHU op 22 november jl. was dit thema onderwerp van bespreking. De NZHU heeft, in het belang van de sport en die van het voortbestaan van de speciaalclub, besloten zelf het voortouw te nemen.
Als eerste project, waarmee de NZHU wil proberen vogelkwekers voor de zangkanariesport te enthousiasmeren, bestaat het voornemen pas beginnende kwekers aanwezig te laten zijn bij de beoordeling van hun eigen vogels op de clubkampioenschappen van de NZHU. De NZHU wil met dit initiatief komend jaar de sport promoten en proberen met dit vooruitzicht nieuwe kwekers en nieuwe leden te werven.

De NZHU kan veel willen, maar ze heeft de medewerking nodig van keurmeesters die dit project willen ondersteunen. Daarom is deze brief niet alleen bedoeld om de waterslagerkeurmeesters te informeren, maar bovenal om van waterslagerkeurmeesters te vernemen of zij bereid zijn aan dit project hun medewerking te verlenen.

Wat is de bedoeling? Zoals gezegd wil de NZHU pas beginnende zangkanariekwekers in de gelegenheid stellen aanwezig te zijn bij de beoordeling van hun eigen vogels. Ze nemen dus zitting in de keurkamer bij de keurmeester. Het belangrijkste doel hiervan is dat de kweker behalve een keurbriefje ook een ‘geluidsbeeld’ krijgt van hoe zijn vogels hebben gezongen.
De keurmeester beoordeelt de vogels zoals hij gedaan zou hebben wanneer er verder niemand in de keurkamer aanwezig is. Ook de kweker onderhoudt zich tijdens de beoordeling NIET met de keurmeester. Wanneer het lied van de vogels ‘op papier staat’ en de keurlijsten zijn ondertekend kan de keurmeester KORT, max. 10 minuten, commentaar geven op hoe de vogels hebben gezongen en waarom hij tot z’n oordeel is gekomen. Hij kan KORT de sterke en zwakke punten van de vogels benoemen en eventueel ook advies geven voor de verdere kweek. We moeten dan denken aan verbetering van bepaalde toeren die in het lied zwak vertegenwoordigd zijn, het algehele klankbeeld, etc. Eén van de adviezen kan ook zijn om de vogels tijdens de studiedag op tafel te zetten en, al dan niet in beperkt verband, met ervaren kwekers het lied nader te analyseren.
Het is NIET de bedoeling dat de keurmeester in de keurkamer een instant cursus toerenherkenning en beoordeling gaat geven. De keurkamer is daarvoor niet de geëigende plek. Dat zal elders moeten plaatsvinden. De pas beginnende kweker zal ook bereid moeten zijn tijd te investeren in het herkennen van de toeren en het beoordelen van, in eerste instantie, zijn eigen vogels. Ook is het NIET de bedoeling dat kweker en keurmeester in de keurkamer over de beoordeling inhoudelijk gaan discussiëren. Wil de kweker discussiëren over de beoordeling van zijn vogels dan is de studiedag daarvoor de geëigende gelegenheid.
Zoals gezegd, het belangrijkste doel van dit project is dat de pas beginnende kweker niet alleen een keurbriefje krijgt, wat hem in de regel nauwelijks iets zegt, maar, ondanks zijn beperkte kennis over het lied, hij daarnaast enigszins een (geluids)beeld krijgt waarom zijn vogels de toegekende punten hebben gekregen. Daarnaast hopen we dat door de betrokkenheid bij de beoordeling van zijn vogels en de verkregen adviezen de kweker geënthousiasmeerd wordt om verder te gaan in de zangsport.
Uiteraard zal de keuring van een stam vogels, waarvoor in de regel 30 minuten staat, hierdoor iets langer duren, max. 40 minuten. De organisatie zal dus hiermee rekening moeten houden bij het toewijzen van het aantal door een keurmeester te keuren vogels.

Welke keurmeester ziet in dit project een aanvullende waarde voor de beginnende waterslager liefhebber en is bereid zijn medewerking te verlenen?
Graag verneemt het bestuur van de NZHU welke keurmeester(s) zij voor de komende clubkampioenschappen in december 2023 voor dit project kunnen benaderen.

Uiteraard zijn constructieve opmerkingen aangaande dit project uit de kring van de waterslagerkeurmeesters uitermate welkom.

Tot slot. Toeval of niet. Zoals gezegd heeft het Bondsbureau van de NBvV in juni 2021 voornoemd pamflet ‘Eigen schuld dikke bult?’ ontvangen, waarin bovenstaand project ook als aanbeveling staat vermeld. Of voormalig bondsvoorzitter Klaas Snijder dit pamflet heeft gelezen en er z’n voordeel mee heeft gedaan, of dat twee personen onafhankelijk van elkaar op dezelfde gedachte zijn gekomen weet ik niet, maar in het door Klaas Snijder geschreven ‘Tot slot ….’ in ‘Onze Vogels’ van mei 2022 (p. 4) las ik het volgende: ‘Ik ben inmiddels ook weer secretaris van Zanglust Joure geworden. (…) En ook de tentoonstelling pakken we na twee jaar weer op. Een eendaagse dit keer waarbij we de inzenders uitnodigen om tijdens de keuring naast de keurmeester te gaan zitten. Laten we eens gek doen, dachten we’.
Ik zeg het onze vorige bondsvoorzitter Klaas Snijder graag na: Laten we in de waterslagerwereld ‘eens gek doen’. Hopelijk vaart de sport er wel bij, want dat is uiteindelijk het doel van de Speciaalclub Zang NZHU.

Met vriendelijke groeten

Jaap Plokker

Reactie
Bovenstaande brief  is dus op 1 april jl. op de keurmeestersvergadering  onderwerp van bespreking geweest. Uiteraard heb ik de voorzitter van de vergadering, Erik Buizer, gevraagd hoe er op de brief is gereageerd. Hij gaf me, desgevraagd, het extract uit de notulen waarin de conclusie van de bespreking van onze brief is vastgelegd. Die luidt als volgt:

6.  PROJECT JAAP PLOKKER (NZHU):

Er zijn de afgelopen jaren meerdere pogingen om mensen en vooral jongeren te  enthousiasmeren voor de zangkanariesport. Helaas met teleurstellend resultaat.

De aanwezigen zien er niets in om zich in te zetten voor het project van Jaap Plokker.

Uiteraard vond ik de reactie op de brief van de NZHU, van de op 1 april 2023 in vergadering bijeen zijnde waterkeurmeesters, uiterst teleurstellend. Overigens had ook voorzitter Erik Buizer graag een andere uitkomst van de discussie gezien. De teleurstelling werd overigens wel gecompenseerd door de toezeggingen die ik voorafgaande aan de vergadering al persoonlijk had gekregen van drie keurmeesters, die overigens niet op de vergadering aanwezig waren. Mocht een beginnend liefhebber zich aandienen, dan waren zij bereid aan het experiment deel te nemen. Ondanks de uitspraak van de op 1 april 2023 in vergadering aanwezige waterslagerkeurmeesters gaat de NZHU dus door met haar plan om nieuwe leden te gaan werven, met voornoemd voornemen als drempelverlagende factor.

 
Foto. Studiedag 24 december 2022: Andries Gort in gesprek met  Mohamed Taher; Freek Schot bestudeert zijn keurlijsten. Studiedagen zijn o.m. bedoeld om contact te leggen met andere kwekers, ervaringen uit te wisselen en de zangkennis op te vijzelen.

Strijden of toekijken
De reactie van de keurmeesters maakt overigens wel duidelijk dat de groep die nog structurele initiatieven durft te nemen en de handen uit de mouwen wenst te steken om de georganiseerde zangkanariesport in leven te houden gereduceerd is tot een Gideonsbende. We zijn er, opnieuw, in bevestigd dat de enorme zorgen over de toekomst van onze sport en de bereidheid daaraan iets structureels te doen, beperkt blijft tot de kringen van de Speciaalclub Zang NZHU. Het ‘nee’ van de keurmeesters ging, ondanks dit verzoek in de brief, namelijk ook niet vergezeld van ideeën over hoe de teloorgang van de sport dan wel zou kunnen worden aangepakt. Integendeel, de bereidheid om zich daarin serieus te verdiepen lijkt volkomen uitgeblust. De reactie van de keurmeesters op ons voorstel ademt namelijk volslagen moedeloosheid. Kennelijk murw geslagen door met enthousiasme begonnen,  maar uiteindelijk mislukte initiatieven heeft een deel van ons keurmeesterskorps het moede hoofd in de schoot gelegd. Elk initiatief, waarbij enige medewerking wordt gevraagd, wordt, zo te zien, opgevat als trekken aan een dood paard en dus zonde van de tijd om er je energie in te steken.
In plaats van lijdzaam toe te kijken hoe de zangsport verder teloor gaat kiezen wij als Speciaalclub Zang NZHU er voor om strijdend ten onder te gaan en gelukkig zijn er ook nog waterslager- en harzerkeurmeesters die een zelfde strijdbaarheid zijn toegedaan.

In de loop van dit jaar wil ik proberen een artikel in ‘Onze Vogels’ geplaatst te krijgen met de eerste stap van ons ‘overlevingsplan’. Dit zal overigens wel een project van de lange adem worden en mocht er straks in december één kweker tot de NZHU zijn toegetreden en graag van de ‘bijzitting’ gebruik wil maken, dan beschouw ik dat al als winst, want wie weet: als er één schaap over de dam is …..

-0-

Verenpikken - vervolg

door Jan Zonderop

In clubblad 2022-3 stond een artikel van Jaap Plokker over ‘verenpikken’. Het was voor Jan Zonderop een reden om zijn visie over dit onderwerp ook met ons te delen. Hopelijk vindt zijn voorbeeld navolging, want van elkaar moeten we leren en een clubblad is bij uitstek de plaats om ervaringen met elkaar te delen. Hopelijk gaat het zegde ‘Als er één schaap over de dam is, volgen er meer’ ook op voor het aanleveren van ervaringsverhalen van onze leden voor ons clubblad.

Naar aanleiding van het artikel over ‘verenpikken’ in ons clubblad van oktober 2022, nummer 3, van onze voorzitter Jaap Plokker, heb ik met hem daarover een keer telefonisch uitvoerig gesproken. Jaap heeft mij toen gevraagd om mijn bevindingen en ervaring op dit gebied eens op papier te zetten voor ons clubblad. Dit heb ik hem beloofd en belofte maakt schuld. Daarom hier nu mijn ervaringen en ondervindingen van zo’n 47 jaar waterslagers houden en kweken vanaf 1976 tot nu toe.


Terug in de tijd
In 1979 ben ik lid geworden van de in 1955 opgerichte ’s Gravenhaagse waterslagervereniging “De Nachtegaal” en heb daar toen Jan Makkus leren kennen. Jan was een zeer ervaren kweker, waarvan ik veel heb geleerd, en had ook zeer goede waterslagers (slagvogels). Jan Makkus is al vele jaren geleden overleden, maar ik heb nog enkele mooie keurlijsten van hem uit die tijd, vaak voorzien van superlatieven van o.a. de keurmeesters H. van der Elst en H. Butter.
Wat mij gelijk opviel toen ik in zijn kweekruimte kwam was dat hij een babyvlucht had van ongeveer 2,5 meter lang en + 60 cm hoog, met in het midden een afscheiding in de vorm van een rooster van tralies. Hij deed dan aan de ene kant de poppen en aan de andere kant hun jongen, wanneer die net uit het nest waren. De poppen voerden dan door de tralies hun eigen jongen en ook wel die van de anderen. Dit deed hij toen ook al om eventueel het veren plukken door de poppen te voorkomen. De pop of poppen die aangaven om weer te gaan broeden, door middel van een zwiepje of iets dergelijks te maken, gingen weer naar hun broedkooi. En de jongen van de betreffende pop of poppen werden dan door de andere poppen in de babyvlucht verder doorgevoerd. Kijken en observeren is dan natuurlijk belangrijk.
Het probleem verenplukken of erger kwam ook vaak ter sprake bij de bespreking van de liefhebberij tijdens de maandelijkse clubavond van “De Nachtegaal”. Ik wil hiermee aangeven dat veren plukkende en staarten trekkende poppen geen nieuw verschijnsel is; vroeger hadden waterslagerkwekers er ook al last van.
Jaap Plokker schrijft in zijn artikel dat hij de indruk heeft dat vooral waterslagerkwekers kampen met veren plukkende poppen. Ik heb aan Max Gerhards eens gevraagd of dit veren plukken ook bij de harzers voorkomt. Max beaamde dat hij daar ook regelmatig last van heeft. Hij werkt daarom met voorzet kooitjes, zodat vanuit de broedkooi de jongen door de tralies gevoerd kunnen worden door de pop en, eventueel, ook door de man, als die nog in de broedkooi zit.
Bij mijn goudvinken komt dit probleem niet voor. Ik heb het afgelopen jaar met 3 koppels gekweekt en geen last van verenplukken gehad. De goudvink staat echter dichter bij de natuur dan onze waterslagers, maar dan heb je weer andere problemen op te lossen. Ruimte is bij deze vogels belangrijk, evenals het voeren. Ik geef de goudvinken niet of nauwelijks meelwormen, want dan jaag ze, en vooral de man, over de kling. Ik verstrek ze een goed, zelf gemaakt, eivoer met pinkies en mais als ze jongen hebben.

Volière van Jan Zonderop. Mannen kunnen op de zitstokken vanwege de schotjes een plekje kiezen waar ze niet kunnen worden lastig gevallen door, evt. pikkende, buren.

Niet alles is te verklaren
Goed nu weer terug naar het verenplukken bij onze waterslagers. Waarom doen ze het? Daar zijn, volgens mij, meerdere redenen voor, maar niet alles is te verklaren. Van dat laatste een paar voorbeelden met andere dieren uit mijn jeugd. Ik ben op een boerderij geboren en opgegroeid met allerlei soorten dieren. Wij hadden, zoals ze dat toen noemden, een gemengd bedrijf en daar gebeurde ook dingen waar geen verklaring voor was. We hadden altijd zo’n 40 legkippen die los op het erf liepen. Ze kregen en hadden alles qua voeding. Legkorrels – wormen – slakken – grit – groen noem maar op. En toch had je weleens een kip met ’n windei (dus zonder schaal) en die gooide je dan als kind stuk bij de kippen, die dit heel lekker vonden en de inhoud gulzig opaten. Mijn vader sprak ons dan boos toe en zei: ‘Je moet ze geen eieren  leren zuipen!’. Als er één de smaak te pakken krijgt, zie dan maar eens te achterhalen wie het is.
Een ander voorbeeld van een melkkoe. Wij hadden tussen de 25 en 30 melkkoeien die ’s morgens en ’s avonds met de hand gemolken werden. Ze liepen in de wei en kregen voordat ze gemolken werden o.a. krachtvoer. Soms had je een koe die een andere koe leeg dronk. Dat merkte je als een bepaalde koe naar verhouding te weinig melk gaf. Dan kreeg de koe die dat deed een leren kap met scherpe punten op zijn snuit, waardoor, als hij bij een koe kwam om melk te drinken, deze gestoken werd en wegliep. Maar ook hier de vraag: ‘Waarom deed die koe dat?’ Hij kon water uit de sloot drinken, had genoeg te eten: vers gras en krachtvoer.
Nog, tot slot, een zeer raar voorval. Wij hadden diverse katten op de boerderij om het ongedierte te pakken. Op een dag was er een poes aan het jongen en die at zijn eigen net geboren jongen gelijk op. Ik hoor mijn vader nog zeggen: ‘Dit heb ik nog nooit meegemaakt.’ Maar waarom deed die poes dat?

Badende vogels in de volière van Jan Zonderop.

Waarom plukken waterslagerpoppen hun jongen. Is dit wel te verklaren?
Nu weer naar onze waterslagers. Ik heb ook de wijsheid niet in pacht, maar veel is er wel te verklaren bij onze waterslagers. Dit in tegenstelling tot de eerder genoemde voorbeelden uit mijn jeugd op de boerderij. Jaap maakt in zijn artikel, mijn inziens, terecht de splitsing in het veren plukken door de pop tijdens de kweek bij haar jongen en het veren plukken bij zelfstandige vogels onderling.
In de 46 jaar dat ik vogels houd en kweek heb ik inmiddels wel geleerd dat je altijd als eerste de schuld bij jezelf moet zoeken wanneer dingen fout gaan. De natuur wil altijd terug naar de middelmaat, maar wij laten de natuur niet haar eigen gang gaan, maar selecteren, en terecht, anders kom je niet tot waar je met je vogels naar toe wilt. Maar selecteren we wel altijd goed? In de vrije natuur is de selectie keihard. Maar zijn wij ook keihard en selecteren wij onze vogels, bijvoorbeeld, op verenplukken? Veren plukken heeft voor een groot deel ook met erfelijkheid te maken. Daarvan ben ik overtuigd. Ik kom daar verder in mijn verhaal met een goed voorbeeld uit de eigen kweekpraktijk op terug.

Is het veren plukken erfelijk?
Voor mijn opvatting vond ik, toevallig, zeer recent steun in een artikel in het blad ONZE VOGELS van februari 2023, op bladzijde 29. In het artikel NATURAL WINGS FOUNDATION gaat men in op het feit dat door het eindeloos zoeken naar mutaties, en het kweken van een van de wildvorm afwijkend uiterlijk, bij diverse soorten vogels de zuivere wildvorm bij vogelliefhebbers niet of nauwelijks meer terug te vinden is. De FOUNDATION heeft zich tot doel gesteld de zuivere wildvorm van in gevangenschap gehouden vogelsoorten te behouden en daarvoor kweekprogramma’s op te zetten.  Ze werden daarbij ook geconfronteerd met ongewenst gedrag, zoals het plukken van nestjongen en zelfs het doden van jongen. Men gaf een voorbeeld van de roodvoorhoofdkakarikie waarvan men in kaart had gebracht dat plukgedrag heel typisch was voor poppen uit een bepaalde lijn. Deze poppen zijn uit de kweek geselecteerd, omdat dit, uiteraard, geen eigenschap is waarmee je verder wilt gaan.
Een vergelijkende ervaring heb ik samen met Piet Drop gehad, met onze waterslagers. Wij kwamen wat gelukkig aan een qua zang heel mooi mannetje van 2013, waarmee we samen ons voordeel hebben gedaan. De nakomelingen waren namelijk zeer mooie zangers. Na enkele jaren bleken in die richting staarttrekkers en verenplukkers voor te komen. Die eigenschap moest uit dat aangeschafte mannetje gekomen zijn, want we hadden onze eigen poppen gebruikt en daar hadden we niet of nauwelijks last van staarttrekken en verenplukken. Ik had weliswaar minder last dan Piet, omdat hij, volgens mij, minder ruimte had en ook anders voerde.
Tot slot een derde, onverwachte en vervelende, ervaring die ik opdeed terwijl ik bezig was met het schrijven van dit artikel. Ik had nog drie reserve poppen, waarvan er één in aanmerking kwam voor de kweek. Het was een hele mooie pop, een plaatje, en uitgerekend die pop, die inmiddels broedrijp was, hing constant bij de andere twee aan de staarten. Ik heb deze pop gelijk van de hand gedaan. Alert geworden door het schrijven van dit artikel ben ik haar stamboom nagegaan. U raadt het al: zij kwam uit die bewuste lijn van de man die wij in januari 2014 hadden aangeschaft. Voor mij staat als een paal boven water dat het verenplukken of staartentrekken voor een groot gedeelte erfelijk is en het dus een kwestie van de lange adem is om dit eruit te selecteren.

Bij Jan Zonderop drinken de vogels in de volière water uit een konijnendrinkfles. Water drinken is dus enig ‘gedoe’ en dat houdt de vogels bezig.

Hoe om te gaan met verenplukkende poppen
Tot we, door strenge selectie in ons kweekbestand, een stam hebben opgebouwd met poppen die hun jongen ongemoeid laten zullen we met verenplukkende poppen moeten dealen. Ik hanteer op dit moment dezelfde methode als mijn leermeester Jan Makkus. Ik heb de babyvlucht in twee delen gescheiden met een doorzichtige plaat met ronde gaten van 18 mm doorsnede, waardoor de jongen gevoerd kunnen worden door de pop of poppen. Ook een goed voerende man kan uitkomst bieden, wanneer die met eigen jongen in een vlucht gedaan kan worden, waar je andere jongen bij kunt doen.
Als de pop zit te broeden geef ik wel zaad, maar bijna geen eivoer. Ik noteer van een pop de volgende eigenschappen: draait ze een mooi nest, legt ze elke dag een ei, voert ze goed en plukt ze niet. Ik laat de pop zo lang mogelijk in de broedkooi met haar jongen en eventueel de man erbij, maar blijf wel opletten, want als de jongen uit het nest komen wordt het kritiek. Je kunt er ook voor kiezen om de pop met jongen na het uitvliegen meteen in een andere kooi of babyvlucht te doen. Dan is de pop toch een paar dagen van slag, zodat je tijd wint om de volgende ronde uit te stellen. Kortom tijdens de kweek kijken en goed observeren is het devies, want mooie jongen, die geplukt zijn, is een rot gezicht.

Schaal voor op de bodem voor het verstrekken van o.m. scherpe maagkiezel en grit.

Verenplukken bij zelfstandige vogels
Dan het veren plukken bij elkaar van zelfstandige vogels. Dit kun je tot een minimum beperken, op een enkel ongelukje na natuurlijk. Afgelopen jaar had ik zestig jonge mannen en poppen plus acht oude mannen bij elkaar in een volière en heb slechts één keer een vogel uit moeten vangen. Dit kan altijd een keer gebeuren. Om het verenplukken bij elkaar te voorkomen is mijn advies: Doe nooit de kweekpoppen bij de jonge vogels. Het beste is, volgens mij, de jonge mannen bij elkaar, de jonge poppen bij elkaar en oude poppen dus apart. Verder zijn jonge vogels net kleine kinderen; je moet ze bezig houden. Dat doe ik, onder andere, als volgt:

-            Ik gebruik zangstudiestokken zodat de vogels allemaal apart kunnen zitten en dan ook rustig kunnen studeren.  

-            Elke week geef ik badwater waaraan de ene keer badzout en de andere keer zo’n 20 druppels Parasita, op ongeveer 1,5 liter badwater, wordt toegevoegd tegen eventueel luis. Ik weet niet zeker of dit helpt. “Baat het niet dan schaad het niet” en misschien helpt het mee tegen veren plukken, want ze vinden het niet zo lekker, maar gaan na enige aarzeling wel in bad en goed ook.

-            Verder gebruik ik altijd 2 konijnendrinkflesjes van 500 ml. 2 voor het geval er 1 niet goed zou functioneren. Daarmee zijn ze ook lekker bezig. 

-            De voerbak met een goed zaadmengsel staat op ruim 1 meter hoogte. Op de grond staan twee schalen met kanariezaad en daar doorheen scherpe maagkiezel en grit. Ook staat er nog een aparte bak met scherpe maagkiezel en grit door elkaar heen gemengd en een bak met onkruidzaad.  Tot slot hang ik ook hier en daar trosgierst op, dat ze graag eten.

-            Wat ik tijdens de ruiperiode verder geef is het volgende: dus, zoals gezegd, een goed zaadmengsel en onkruidzaad, aangevuld met overgebleven zaad van mijn goudvinken, perzikkruid, een bos van diverse graszaden geplukt in de natuur, veel rozenbottels op een lat met afgeknipte spijkerkoppen geprikt, een halve appel, soms een halve sinaasappel, af en toe een stuk komkommer, maar hier zit niet veel in, stronkjes witlof en spruitjes, als ik dit zelf eet. Ook dit wordt op een lat met spijkers geprikt.        

-            Elke dag krijgen ze Cédé eivoer, naar verhouding en eventueel rul gemaakt. Ik geeft dan geen zelfgemaakt eivoer meer, omdat ik dit te bewerkelijk vind. In de ruitijd hebben de vogels behoefte aan veel eiwitten in diverse vormen. Alleen Cédé eivoer is, volgens mij, dan onvoldoende, gezien de wolken veren die je steeds op moet ruimen, achter de schuine plaatjes die ik daarvoor heb neergezet.

-            Omdat het belangrijk is om tijdens de rui veel eiwitten te verstrekken vul ik het Cédé eivoer aan met het volgende: eenmaal per week een oude witte boterham geweekt in melk, die ik goed uitknijp of -druk, gelegd op een schaal met daaromheen een paar eetlepels Cede eivoer, om het ergste vocht op te nemen. Vervolgens verstrek ik minimaal twee maal per week geraspte kaas. Dit kan je zo kopen per zakje of anders rasp ik het op de komkommerschaaf van een groot stuk af. Ze moeten er even aan wennen, maar het is heel goed voor de aanmaak van de veren; er zit namelijk ook fosfor in. Ik hoor u denken: ‘En ook zout’. Maar wat dan te denken van de putters die in het voorjaar van de hopen strooizout pikken, zoals ik zelf heb gezien tijdens mijn werk bij de gemeente. Tenslotte wat de eiwitten betreft: vis. Toen ik zelf nog viste maakte ik de vis die ik gevangen had schoon en bewaarde die in de vriezer. Eén á tweemaal in de week ging een visje in een steelpan water en even 5 minuten de kook er over. Daarna goed af laten koelen, uitlekken, op een schaal doen en aan de vogels geven. ’s Morgens in de volière gezet; ’s avonds alles opgegeten. Ze moeten het wel even leren eten, maar dan: geweldig!!  Als de rui minder wordt dan bouw ik het verstrekken van eiwitrijk voer af.

Zaadbak voor, bijvoorbeeld, onkruidzaad.

Ik ben ervan overtuigd dat je het veren plukken in de volière ook bij overbevolking tot een minimum kunt beperken. Een ongelukje daargelaten. Mocht het toch een keertje gebeuren dat de vogel is aangepikt kan je hem of haar uitvangen met een gerichte waterstraal uit een plantenspuit en afwassen. Apart zetten, laten drogen, en weer terug zetten. Ik heb al deze ervaringen ook met schade en schande moeten leren.
Als er leden zijn die eens bij mij willen komen kijken. Je bent van harte welkom, want één keer zien zegt meer dan duizend woorden.


Lat met spijkers op een staander voor in de volière. Hierop prik Jan van alles waaraan de vogels lekker kunnen knabbelen, zoals fruit, rozenbottels, spruitjes, witlof, enz.

-0-

Zangkanaries en wetenschappelijk onderzoek

Mary Sue Waser and Peter Marler, Song Learning in Canaries

door Jaap Plokker aan de hand van de Nederlandse vertaling van Benny Uittebroek

We vervolgen onze speurtocht naar resultaten van wetenschappelijke onderzoeken naar kanariezang, die voor ons, zangkanariekwekers, van belang kunnen zijn. Deze keer een bijdrage dankzij ons Belgisch lid en keurmeester waterslagers Benny Uittebroek. Hij heeft het door Mary Sue Waser en Peter Marler geschreven artikel ‘Song Learning in Canaries’ integraal in het Nederlands vertaald en wij mochten dat van hem ontvangen en plaatsen hiervan in onderstaande, met zijn instemming, een samenvatting. ‘Song Learning in Canaries’ werd gepubliceerd in het ‘Journal of Comparative and Physiological Psychology’, volume 91, nr. 1, van februari 1977. Het is dus al een oud artikel, maar verschijnt tot op de dag van vandaag in de literatuuropgaven van wetenschappelijke artikelen over kanariezang. Het bevat, ondanks zijn respectabele leeftijd, dus nog altijd belangwekkende informatie, sterker, het behoort tot de canon van de wetenschappelijke literatuur over hoe kanaries hun lied leren.

Inleiding
In augustus 1982 verscheen in ‘Vogelvreugd’, orgaan van de Algemene Nederlandse Bond van Vogelhouders, een artikel van Pie Ramakers, waarin hij vraagtekens zette bij de toen gangbare opvattingen over erfelijkheid van kanariezang.  Pie Ramakers beweerde dat zangtoeren niet erfelijk zijn vastgelegd en hoe een kanarie uiteindelijk zingt voor het belangrijkste deel wordt bepaald door het zangmilieu. Dit was een volslagen andere boodschap dan in de wereld van de zangkanarieskwekers op dat moment werd verkondigd.
Wie verwachtte dat de toenmalige kopstukken in de zangkanariewereld over elkaar zouden buitelen om te reageren en hun gelijk te halen kwam bedrogen uit. Het bleef opmerkelijk stil. Voor Pie Ramakers was dit aanleiding om in februari 1983 in een volgende artikel op deze materie terug te komen. Nu kwamen de reacties wel los. Tot medio de jaren ’80 vormden ‘Vogelvreugd’, en later ook ‘Onze Vogels’, podia voor een discussie over het belang van erfelijkheid en zangmilieu in de zangkanariekweek. In plaats van het uitwisselen van eigen ervaringen was deze discussie ook fundamenteel anders, omdat auteurs zich niet alleen beriepen op eigen ondervinding, maar ook verwezen naar wetenschappelijk onderzoek. Met name Pie Ramakers liet niet na te benadrukken dat wat hij schreef niet door hem was bedacht, maar hij dit in wetenschappelijke literatuur had gelezen. Pie Ramakers moeten we dan ook, ere wie ere toekomt, de credits geven dat hij de Nederlandse zang-kanariewereld de ogen heeft geopend voor de onderzoeken die toen, vnl. op Amerikaanse universiteiten, werden gedaan naar hoe vogels, en kanaries in het bijzonder, hun lied leren en welke consequenties dit had voor het kweken van zangkanaries.
Sinds deze discussie in ‘Vogelvreugd’ is de Nederlandse zangkanariekweek radicaal veranderd. Het primaat van de erfelijkheid en alle tot dan toe gangbare opvattingen over de erfelijkheid van zangtoeren werden op losse schroeven gezet. ‘Schuldigen’ van deze veranderde zienswijze zijn o.m. de wetenschappers aan Amerikaanse universiteiten als Fernando Nottebohm, - We bespraken een artikel van hem in clubblad 2022-2. - en Mary Sue Waser en Peter Marler. Wat was de voor de toenmalige Nederlandse zangkanariekwekers nieuwe zienswijze, die beide laatstgenoemden in hun artikel wereldkundig maakten? 

Song Learning in Canaries - Hoe kanaries hun lied leren
Mary Sue Waser en Peter Marler voerden hun onderzoek uit met Belgische waterslagers. Die werden gehuisvest in houten kooien van 50 x 30 x 30 cm, in akoestisch geïsoleerde kamers. Elke kooi was aan één kant voorzien van drie luidsprekertjes. De vogels waren ondergebracht bij kunstlicht en alle vogels kregen hetzelfde licht-donker ritme, waardoor ze ook allemaal nagenoeg tegelijk broedrijp werden.
De jonge vogels werden door hun ouders grootgebracht tot ze, na 30-40 dagen, zelfstandig waren, en, in sommige gevallen, van de ouders werden gescheiden. Ze werden gesekst door middel van open buik operatie.
Er werden onder alle omstandigheden geluidsopnamen gemaakt van de zang, zoals de studie- of jeugdzang. Geselecteerde geluidsopnamen werden geluidspectrografisch geanalyseerd. Hierdoor was het mogelijk een schatting te maken van de omvang van het repertoire van verschillende lettergreeptypen die door elke vogel tijdens dat zangseizoen werden gezongen. Het lied van een mannelijke kanarie bestaat meestal uit ongeveer 30 verschillende noten of nootpatronen die 'syllaben’ of ‘lettergrepen' worden genoemd. Om de mate van overeenstemming tussen de zang van twee vogels te bepalen werden de geluidsspectrogrammen van de vogels, met de door desbetreffende vogels gezongen ‘lettergrepen’, met elkaar vergeleken en gerubriceerd in ‘goed’,  ‘redelijk’, ‘slecht overeenkomend’, of ‘niet overeenkomend’.

 
Foto. Opbouwen wedstrijd op 22 december 2022. Tinus Teeuwen (l) en Henk Oudshoorn zetten een keurcabine op.

Proefopstellingen
De jonge mannelijke kanaries werden gehouden in geluidsdichte kamers in vier proefopstellingen:

A.
Acht mannelijke proefdieren werden opgevoed tot geslachtsrijpheid in een familiegroep, waarbij de vader en moeder de hele tijd aanwezig was, inclusief broers en zussen. De proefdieren waren afkomstig van vier koppels.

B.
Een tweede groep bestond uit drie mannelijke proefdieren en werd normaal door de ouders grootgebracht en vervolgens bij zelfstandigheid gescheiden om tot de geslachtsrijpheid in afzondering van de volwassen zang gehuisvest te blijven.

C.
Een derde groep bestond uit drie mannelijke proefdieren, die normaal door de ouders werden grootgebracht in geluidsdichte kamers. Vanuit de speakers in de broekooien kwam een maskeergeluid dat voldoende was om te voorkomen  dat de jonge vogels de zang van de vader konden horen. Na het zelfstandig worden van de jongen werden de ouders verwijderd en werd het maskeergeluid uitgeschakeld. Daarvoor in de plaats kwam vanuit de speakertjes het geluid van een normale familiegroep in een andere kamer. De experimentele mannetjes kregen op deze wijze via speakertjes kanariezang te horen, zonder dat ze van deze groep deel uitmaakten of de voorzangers zelfs maar zagen.

D.
Een vierde groep bestond uit vijf mannelijke proefdieren die op dezelfde manier als C. met maskeergeluid werden grootgebracht, waardoor de zang van de eigen vader niet gehoord kon worden. Bij het zelfstandig worden werd het maskeergeluid uitgeschakeld, de ouders verwijderd en kregen de jonge mannen gezelschap van een ander, onverwant, volwassen mannetje, die als voorzanger dienst deed.


Delen jonge mannetjes liedkenmerken met hun vaders?

Ad A.
In proefopstelling A zaten dus acht jonge mannetjes, uit vier koppels, die, afzonderlijk van elkaar, werden grootgebracht in het bijzijn van ouders, broers en zussen. Van deze acht mannetjes werd de zang van de zonen vergeleken met die van de vaders. De conclusie was dat er een forse overeenkomst was in vorm en opbouw van het lied van de zonen met dat van hun vader.
Om de mate van overeenkomst tussen de zang van deze zonen en hun vaders te kunnen vergelijken met andere vogels werden willekeurig drie mannetjes gepakt uit een in één ruimte ondergebrachte ‘kolonie’ van verschillende families. Ze werden afzonderlijk van de rest van de kolonie geplaatst en hun zang werd opgenomen. Deze vogels deelden niet alleen onderling minder zangkenmerken, maar hun lied had bovendien veel minder overeenkomst met de zang van hun vader. De conclusie was dan ook wanneer een jonge kanarieman in isolatie van andere vogels met alleen de eigen vader wordt grootgebracht, dan komt zijn lied later veel meer overeen met dat van zijn vader, dan wanneer hij opgroeit in een omgeving met ook voorzang van niet-vaders. Oftewel, hoe gevarieerder de voorzang, des te gevarieerder de zang van de jonge mannen, zowel onderling, als vergeleken met de vaders.

 
Foto. Inkooien op 22 december 2022. Krien Onderwater geeft zijn vogels water, terwijl Jan Zonderop alvast een stam naar achteren brengt.

Vindt het aanleren van liedjes plaats vóór of na het zelfstandig worden?

Ad D.
Om vast te stellen hoe jonge mannetjes hun lied ontwikkelen wanneer ze worden grootgebracht met een volwassen mannetje anders dan de vader en om te onderzoeken vanaf welk moment de voorzang van invloed is op het uiteindelijke lied werden vijf mannetjes grootgebracht door ouders in geluidsdichte kamers, Vanuit speakertjes klonk een geluid dat de zang van de vader verdrong. Op het moment van zelfstandig worden werd het geluid uitgeschakeld, de ouders verwijderd en werd een nieuw volwassen mannetje bij de vijf jonge mannetjes gehuisvest, die vervolgens als voorzanger dienst deed.  De zang van het volwassen mannetje werd opgenomen, geanalyseerd en vergeleken met die van de jonge mannetjes waarbij hij, na het zelfstandig worden van de jonge mannen, was geplaatst. De mate van overeenkomst tussen het lied van de jonge mannen en hun niet verwante voorzanger was weliswaar iets kleiner dan van de jonge mannen die bij hun eigen vader waren grootgebracht (Proefopstelling A), maar de verschillen waren eigenlijk verwaarloosbaar klein. Voor Waser en Marler toonde dit aan dat de jonge mannetjes, voor de ontwikkeling van hun eigen lied pas serieus naar volwassenen beginnen te luisteren na het zelfstandig worden.

Geeft een vader genetisch zang door aan zijn zonen?

Ad B.
Onderzocht werd de mogelijkheid of een jong mannetje genetisch overgeërfde overeenkomsten heeft met de zangstructuur van zijn vader of van hem zang leert vóór het zelfstandig worden.
Voor dit experiment werden drie jonge mannetjes normaal samen met hun vader grootgebracht tot het zelfstandig worden. Vervolgens werden de jonge mannen van de vader en andere volwassene gescheiden en moesten verder in geluidsisolatie hun lied ontwikkelen. Toen ze geslachtsrijp waren, werden hun liedjes opgenomen en bestudeerd op elke gelijkenis die ze zouden kunnen hebben met het lied van de vader, die ze sinds het zelfstandig worden niet meer hadden gehoord. Er kon geen enkele overeenkomst vastgesteld worden tussen het lied van de jonge mannen en dat van hun vader. De uitkomst van dit experiment liet, opnieuw, zien dat voorzang vóór het zelfstandig worden, niet van invloed is op het latere lied. Verder tonen deze resultaten aan dat er geen genetische overdracht is van eigenschappen van het lied van de vader op die van de zonen.

 Foto. Keuringsdag 23 december 2023. Keurruimte met de te keuren vogels in koffers bij de keurcabines van desbetreffende keurmeester.  Een uur voor aanvang van de keuringsdag krijgen de vogels even de gelegenheid om te eten te drinken.

Is sociaal contact van invloed op het leren van het lied?
Er is een opstelling met vijf proefdieren, die bij de ouders werden grootgebracht in broodkooien met speakertjes waaruit een geluid klonk dat de voorzang van vader maskeerde. De ouders werden, na het zelfstandig worden, van de jongen gescheiden en daarvoor kwam een ander volwassen mannetje als voorzanger in de plaats. In een ander experiment werden drie proefdieren op gelijke wijze grootgebracht, maar nadat ze van de ouders waren gescheiden kregen die via de speakertjes het geluid te horen van een familiegroep uit een andere kamer. Beide groepen kregen dus na het zelfstandig worden onverwante voorzang, de ene groep in de vorm van een volwassen kanarieman in levende lijve, de andere groep via microfoon en speakertjes. In het eerste geval was er dus sociaal contact tussen voorzanger en leerlingen, in het tweede geval was er geen enkel sociaal contact tussen de voorzanger en de bij de voorzanger gehuisveste jonge mannen enerzijds en de jonge mannen die in afzondering zaten anderzijds.
Toen het uiteindelijke lied van de proefdieren werd geanalyseerd bleek dat er nauwelijks verschil zat in het imitatiegedrag van de jonge mannen die een levende voorzanger hadden gehad en die het hebben moeten doen met voorzang via speakertjes. De conclusie werd dan ook getrokken dat sociaal contact met een voorzanger geen voorwaarde is voor het leren van het lied. Wel gaven de resultaten een indicatie dat sociaal contact het imiteren van het lied bevordert, maar de verschillen waren slechts marginaal.

Foto. Keuringsdag 22 december 2022. Het wedstrijdsecretariaat: Piet Hagenaars en Tiny Zonderop.

Leren broers van elkaar?
In het experiment met de acht normaal opgekweekte mannetjes (Proefopstelling A) werden op één na alle acht proefdieren grootgebracht met andere broers. De zang van de afzonderlijk gehuisveste broers was zodanig dat men zou kunnen vermoeden dat broers elkaar beïnvloeden bij de zangontwikkeling. De overeenkomsten in het lied zouden echter even zo goed kunnen zijn ontstaan doordat ze dezelfde voorzanger hebben gehad. Om meer duidelijkheid hierover te krijgen zijn ook gegevens nodig over de ontwikkeling van het lied bij broers die zijn grootgebracht zonder  een volwassen zangvoorbeeld. In een andere proefopstelling werden drie broers bij het zelfstandig worden geïsoleerd van hun vader en als groep bij elkaar gehouden. Daarnaast zijn gegevens beschikbaar van twee paren broers uit een ander experiment, die tot het zelfstandig worden door hun ouders werden grootgebracht. De voorzang van de vader werd door geluid uit speakertjes in de broedkooi gemaskeerd. Na het zelfstandig worden werden ze van de ouders gescheiden en in geluidsisolatie bij elkaar gehouden. Er zijn dus vergelijkingen beschikbaar van de zang van paren broers, die samen zijn opgekweekt en na het zelfstandig worden geen volwassen zangvoorbeeld hebben gehad.
Uit de analyse van de lettergrepen in het lied van de paren broers blijkt dat broers zang van elkaar kunnen leren en dat ook doen. Of er sprake is van wederkerige beïnvloeding of, wanneer de ene broer verder in de zangontwikkeling is dan de ander, die dan als voorbeeld dient voor zijn op dat moment minder ontwikkelde broertje kon uit dit experiment niet worden geconcludeerd. Met beide moet rekening gehouden worden.

Slot
De resultaten van dit onderzoek bevestigen dat de gedomesticeerde kanarie zijn volwassen lied niet genetisch van de ouders mee krijgt, maar leert. Jonge mannetjes zullen, als ze de kans krijgen, zowel van broers als van hun vader leren.
Een jonge kanarieman heeft geen sociaal contact met een volwassen mannetje nodig om zijn lied te leren. De experimenten toonden aan dat jonge mannetjes ook hun lied leren wanneer ze voorzang alleen via luidsprekertjes te horen krijgen. Hoewel de mate waarin het lied van een volwassen mannetje door jonge vogels werd gekopieerd iets groter was bij sociaal contact dan via een microfoon en luidspreker, waren de verschillen niet significant.
Op basis van de experimenten kon de gevoelige periode waarin een jonge man zijn lied ontwikkelt slechts in grote lijnen worden vastgesteld. Er zijn overtuigende aanwijzingen dat de voorzang vóór het zelfstandig worden nauwelijks invloed heeft op het uiteindelijke lied. Verder bestaat de indruk dat het aanleren van het lied daarna in een relatief korte periode en snel verloopt. Tevens bestaat de indruk dat de piekgevoeligheid voor het leren van het lied betrekkelijk vroeg in het leven kan liggen, dus niet lang na het zelfstandig worden. Overigens tonen andere onderzoeken aan dat een kanarie over het vermogen beschikt tot in de volwassenheid, mogelijk zelfs zijn hele verdere leven, het zangrepertoire aan te passen.

 
Foto. Keuringsdag 23 december 2022. Terwijl Tiny Zonderop rustig doorgaat met het invoeren van de keurlijsten in de computer nemen Jan Zonderop, waterslagerkeurmeester Toon van Gestel en Piet Hagenaars tijd voor een onderonsje.

-0-

 Zangkanaries en wetenschappelijk onderzoek

Vanaf welke leeftijd zijn jonge kanariemannen ontvankelijk voor voorzang?

door Jaap Plokker

In de rubriek ‘zangkanaries en wetenschappelijk onderzoek’ staat deze keer geen wetenschappelijk artikel centraal, maar proberen we verbinding te leggen tussen wetenschappelijk onderzoek en de kweekpraktijk.

De meeste zangkanariekwekers benaderen hun kweekmethodiek nu heel anders dan de liefhebbers enige decennia geleden. Dit heeft alles te maken met de fenomenen ‘zangmilieu’ en ‘voorzang’, die van door kwekers in het verleden, als minder belangrijke en terzijde geschoven factoren, nu tot ‘hoekstenen’ zijn geworden.

Erfelijkheid in combinatie met zangmilieu
Gold onder invloed van Martin Weyling en zijn navolgers vanaf de jaren ’50 het primaat van de erfelijkheid van het kanarielied, wetenschappelijk onderzoek heeft inmiddels keer op keer aangetoond dat voor deze opvatting geen enkel bewijs te vinden is. Een zangtoer, in een bepaalde kwaliteit, is geen overerfbare factor die, ongeacht de omstandigheden, aan het nageslacht wordt doorgegeven en door de volgende generatie overeenkomstig wordt gezongen.
Dit betekent overigens niet dat met de veredeling van kanariezang geen rekening gehouden hoeft te worden met erfelijke factoren, de zang betreffende, integendeel. Ook dat is namelijk, aan de hand van de wetten van Mendel, door dr. Hans Duncker aangetoond.
De erfelijke factoren waarmee zangkanariekwekers in hun kweekmethode rekening moeten houden lijken vooral onderdeel te zijn van het segment ‘aanleg’, ‘vermogen’ en ‘imitatietalent’. Kweken in stamverband is daarom nog steeds van het grootste belang om gewenste aanleg, vermogen en imitatietalent vast te leggen en te versterken. Bij de opbouw van onze stam is dus essentieel dat we, zowel mannen als poppen, selecteren op de aanleg, het vermogen en het talent voor het imiteren van de door ons gewenste toeren en toervormen. Voor poppen bestaat het probleem dat zij hun erfelijke vermogens op dit gebied niet laten horen. We zullen voor de selectie van de poppen op zangcapaciteiten dus, noodgedwongen, terug moeten vallen op veronderstelde erfelijke zangeigenschappen op basis van die van de broers. Om hieromtrent een zo betrouwbaar mogelijk beeld te hebben is een goede administratie omtrent afstamming en zangeigenschappen dus een vereiste.
Of de erfelijke meegekregen aanleg, vermogen en imitatietalent ook leiden tot het gewenste lied is afhankelijk van het zangmilieu waarin de jonge kanarieman opgroeit. Het is voor een kweker dus van cruciaal belang te weten wanneer een jonge kanarieman ontvankelijk is om door hem opgevangen voorzang te koppelen aan zijn erfelijke meegekregen zangcapaciteiten. In deze periode zal hij namelijk zijn aanleg, vermogen en imitatietalent aanwenden om een eigen lied te ontwikkelen, met de voorzang als referentie.
Veredeling van kanariezang is dus alleen mogelijk door kweekvogels, mannen én poppen, te selecteren op de, veronderstelde, erfelijk vastgelegde eigenschappen in het segment aanleg, vermogen en imitatietalent en de nakomelingen op te laten groeien in een zorgvuldig samengesteld zangmilieu. Dit is de boodschap die zangkanariekwekers voor hun kweekpraktijk hebben meegekregen vanuit het wetenschappelijk onderzoek naar hoe kanaries hun zang ontwikkelen.

Imitatietalent en zangmilieu
Dat imitatietalent niet alleen erfelijk is, maar, in combinatie met voorzang, ook een essentiële factor bij zangveredeling, is al in de jaren ’20 van de vorige eeuw, aan de hand van de wetten van Mendel, aangetoond door dr. Hans Duncker. Op basis van de kweekadministratie van Karl Reich kon hij hiermee verklaren waarom Karl Reich in het tweede decennium van de 20^e eeuw in staat was geweest uit harzerrollers kanaries te kweken die zongen als nachtegalen. Voor wie zich verder wil verdiepen in Duncker’s gedachtegang en het belangwekkende en interessante experiment van Kal Reich verwijs ik hierbij naar de artikelen die ik hierover heb geschreven en zijn gepubliceerd in ons clubblad 2022-1 en in ‘Onze Vogels’, jrg. 2022, nr. 6 t/m 11.  
Met name sedert de jaren ’70 uitgevoerde wetenschappelijke experimenten om meer inzicht te verkrijgen hoe vogels in het algemeen en kanaries in het bijzonder hun lied leren komen we iedere keer weer tot de conclusie dat het zangmilieu waarin de jonge kanarieman opgroeit van essentiële betekenis is voor zijn uiteindelijke lied. In geluidsisolatie opgegroeide jonge kanariemannen ontwikkelen een gebrekkig kanarielied dat een flauwe afspiegeling is van wat hun vaders zongen. Voorzang van volwassen vogels blijkt voor het ontwikkelen van het eigen, volwaardige, lied van jonge kanariemannen van cruciaal belang. Ook blijkt uit onderzoeken dat het niet zoveel verschil uitmaakt of het zangmilieu wordt bepaald door natuurlijke voorzang met sociale interactie of mechanische voorzang via een geluidsdrager als elpee, cd, of wat er tegenwoordig al niet mogelijk is. De onderzoeken die dit aantonen zijn talloos en we beperken ons hier door te verwijzen naar het artikel van M.S. Waser en P. Marler in deze editie van ons clubblad en artikelen in de clubbladen 2022-2 en 2022-3.

Foto. Studiedag 24 december 2022. Gerard van Zuilen (l) en Tinus Teeuwen maken gebruik van de pauze om elkaar bij te praten.

Vanaf welke leeftijd zijn jonge kanariemannen ontvankelijk voor voorzang?
Voor zangkanariekwekers die voor hun zangveredeling gebruik willen maken van de resultaten van wetenschappelijk onderzoek naar hoe zangkanaries hun lied leren is het zo helder als glas dat het zangmilieu een uitermate belangrijke factor is voor welk lied de jonge kanarieman uiteindelijk gaat zingen. Wie het zangmilieu veronachtzaamd zal nooit tot een substantiële zangveredeling van zijn vogels kunnen komen. Zangkanaries die geacht worden op wedstrijden goede resultaten te kunnen behalen zullen hun lied moeten ontwikkelen in een zo optimaal mogelijk zangmilieu. Alle kanariezang, en soms ook het lied van andere vogelsoorten, die de jonge kanarieman hoort, kan hij opnemen en verwerken in zijn eigen lied. Om onaangename verassingen tot een minimum te beperken zal de voorzang dus moeten bestaan uit streng geselecteerde voorzangers. Bij voorkeur eerder twee goed doorzingende, zo foutloos mogelijke, mannen, dan meerdere volwassen vogels. Veel voorzangers betekent namelijk dat er ook meer smetjes in kanariezang kunnen worden waargenomen en overgenomen.
Nu zullen kwekers voor de kweek ook vogels inzetten die als voorzanger minder geschikt zijn. De kweker heeft ze aangehouden, omdat hij veronderstelt dat ze over een bepaalde aanleg, vermogen of imitatietalent beschikken, maar ze zingen ook toervormen die hij later liever niet in het lied van de jonge mannen hoort. Hoe lang kan je deze mannen in je kweekruimte laten zonder dat ze de zangontwikkeling van de jonge mannen negatief beïnvloeden? Essentieel voor een antwoord hierop is de vraag vanaf welk moment een jonge kanarieman geluiden uit zijn omgeving opneemt om die in zijn uiteindelijke lied te verwerken. Oftewel, vanaf welk moment moet de voorzang in de kweekruime aan de door de kweker gewenste eisen voldoen? Er circuleren hieromtrent onder kwekers allerlei ‘waarheden’. Zo zou een kanarie al in het ei geluiden opnemen; anderen beweren dat het zangmilieu van invloed is op de jonge kanarieman vanaf het moment dat hij uit het ei kruipt.

Naar de vraag vanaf welk moment een jonge kanarieman ontvankelijk is voor voorzang is ook wetenschappelijk onderzoek gedaan. Hieromtrent heb ik nog geen door iedereen geaccepteerde absolute leeftijd kunnen ontdekken. In dit clubblad kunnen we lezen dat Mary Sue Waser en Peter Marler de grens leg-gen bij de 30^e levensdag, maar nog een slag om de arm nemen. In de bijdrage in clubblad 2022-2 over het artikel ‘Song learning in domesticated canaries in an restricted acoustic environment’ van Sandra Belzner, e.a., konden we lezen dat zij, voor hun onderzoek, waren uitgegaan van de artikelen van o.m. F. Nottebohm e.a. (1986) en K. Weichel e.a. (1986), en de grens hebben gelegd bij de 40^e levensdag. Er worden dus verschillende momenten aangegeven, namelijk tussen de 30^e en 40^e levensdag, en daarom hanteren we hier een ‘veilige’ marge. Wij gaan er dus vanuit dat een jonge kanarieman vanaf zijn 30^e levensdag begint met het opnemen van geluiden om die in zijn uiteindelijke lied te verwerken. Alle voorzang die een jonge kanarieman vóór zijn 30^e levensdag hoort is dus niet van invloed op zijn uiteindelijke lied.
Kweekmannen met storende fouten in hun lied moeten dus uiterlijk op de 30^e levensdag van de eerste jonge kanariemannen uit de broedruime verwijderd worden. Doet men dat niet dan zullen deze fouten in het lied van de jonge mannen teruggevonden kunnen worden. Het is dus voor een kweker van belang om deze wetenschap in zijn kweekplan op te nemen. Kweekmannen met een smetje in hun lied kunnen we alleen voor de eerste ronde inzetten en moeten we daarna buiten het gehoor van de jonge vogels huisvesten. Vanaf de 30^e levensdag moet het zangmilieu namelijk zo perfect mogelijk zijn, zodat de jonge mannen in de best mogelijke leeromgeving verder kunnen opgroeien en hun lied kunnen ontwikkelen.

Foto. Studiedag 24 december 2022. Henny Kling, Willy Kling en André Toet (r) met elkaar in gesprek tijdens een pauze.

Uit onderzoek blijkt dat de jonge kanarieman, met name, tussen de 30^e en 70^e levensdag extra alert is op wat hij in zijn omgeving hoort en dit in zijn geheugen opslaat. Vanaf dag 30 bepaalt de jonge man, met de voorzang in zijn omgeving als referentie, het lied dat hij later wil gaan zingen. In deze periode lijken de eerste 40 dagen, dus t/m dag 70, van cruciaal belang te zijn. In deze periode vormt een jonge kanarie aan de hand van de door hem gehoorde voorzang het overgrote deel van zijn latere lied. Hij is op dat moment zelf nog nauwelijks in staat een liedje te produceren, fraselt maar wat, maar zijn uiteindelijk te zingen lied is inmiddels wel op de ‘harde schijf’, in de ‘bovenkamer’ opgeslagen. De rest van de studieperiode gebruikt de jonge man, luisterend naar zijn eigen prestaties en die vergelijk met en aanpassend aan het voorbeeld  in zijn geheugen, om zijn eigen lied steeds verder te vervolmaken.
Hoewel de basis voor het uiteindelijke lied dus in dag 30 t/m 70 wordt gelegd, kan een jonge kanarieman ook na zijn 70^e levensdag, nog tot dag 240, waargenomen geluiden in zijn te vormen lied verwerken. Het is daarom niet aan te bevelen na de 70^e dag voorzangers met storende fouten weer in het zangmilieu van de opgroeiende jonge kanariemannen terug te plaatsen. Alle daarvoor genomen maatregelen betreffende het zangmilieu zouden daardoor dus teniet gedaan kunnen worden. Overigens ligt ook na de 240^e dag het lied van een zangkanarieman niet onwrikbaar vast. Hij kan in de loop van zijn verdere leven zijn lied veranderen, al naar gelang het zangmilieu waarin hij zich bevindt.